စြန္ ့ဦးတီထြင္သူမ်ား- ၂

တေလာက ကိုရန္ေအာင္ရဲ႕စက္ဘီးစီးျခင္းအက္ေဆးေလးကိ ုဖတ္ရေတာ့အေတာ့္ကို သေဘာက်တယ္ဗ်။ေနာက္ျပီး အခုေလာေလာဆယ္ ကၽြန္ေတာ္လဲ ကၽြန္ေတာ္ရဲ႕စြန္႔ဦးတည္ထြင္သူမ်ားဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္အတြက္ စက္ဘီးအေၾကာင္း ေလ့လာေနေတာ့ တိုက္ဆိုင္သြားျပီး သူ႕အက္ေဆးေလးကို ေနာက္တစ္ေခါက္ေတာင္ ထပ္သြားဖတ္ျဖစ္ေသးတယ္။ ဟုတ္တယ္ဗ်ာ့.....ငယ္ငယ္က (၂တန္း၊၃တန္းအရြယ္ကေပါ့) သူမ်ားေတြ စက္ဘီးစီးတာျမင္ရင္ ကၽြန္ေတာ္လဲအရမ္းစီးခ်င္တာ။ကၽြန္ေတာ္ကအဲဒီတုန္းက၂၅လမ္းေအာက္လမ္း မွာေနတာပါ။ ၂၅လမ္းေအာက္ဘက္ဆိုတာ အခုအခ်ိန္အထိစက္ဘီးေတြ ေရာင္းတဲ့လမ္းေပ႔ါ။ကၽြန္ေတာ္တို႔အိမ္လဲ (သူမ်ားကိုငွားထားတာ)စက္ဘီးအေရာင္းဆိုင္ပါ။ေနခင္းဘက္(ကၽြန္ေတာ္ေက်ာင္းမသြားတဲ့ရက္ေတြ) ဆိုရင္ အိမ္ေရွ႕စက္ဘီးေရာင္းတဲ့ေနရာေလးဟာ ကၽြန္ေတာ့္ကစားကြင္းေပါ့။ အလုပ္သမားအစ္ကိုၾကီးေတြကလဲ စက္ဘီးေတြဆင္တဲ့သူကဆင္၊ ေရာင္းတဲ့သူကေရာင္းနဲ႔ အလုပ္ေတြရွဳပ္ေနတဲ့ၾကားက ကၽြန္ေတာ္စက္ဘီး ပတ္စီးခ်င္တယ္လို႔ပူဆာတိုင္း ကၽြန္ေတာ့္ကိုတင္ျပီးစက္ဘီးတပတ္စီးျပရတယ္။ကၽြန္ေတာ္ဆိုတဲ့ေကာင္ကလဲ အရြယ္သာငယ္တာ(အဲဒီတုန္းကအရြယ္ကို အခုျပန္ေတြးျပီးေျပာတာ) စက္ဘီးဆိုရင္ ကိုယ္တိုင္နင္းရမွ။အတင္းကို စက္ဘီးရဲ့ဘားတန္းေအာက္က ိုအတင္း၀င္ ္(ေယာက်ာ္းစီးေမာင္ဗမာစက္ဘီးပါ) ေျခနင္းေပၚတက္၊ အတင္းနင္းေတာ့တာပဲ၊ ကေလးအရြယ္ဆိုေတာ့ ေဒါက္ေထာက္ထားမွန္းလဲမသိ၊ နင္းေနရျပီဆို ျပီးေရာ ေနာက္ေတာ့မွ ငါနင္းေနတာ ဘာေၾကာင့္မေရြ႕တာလဲ။ဟိုဒီေလ်ာက္ၾကည့္ေတာ့မွ ေဒါက္ေထာက္ထားတာ ေတြ႔ျပီး ေထာက္ထားတဲ့ေဒါက္ကို မႏိုင့္တႏိုင္ျဖဳတ္ေတာ့တာပဲ။စက္ဘီးကိုမႏိုင္ပဲေဒါက္ကိုျဖဳတ္တာ စက္ဘီးကကိုယ္ေပၚေမွာက္က်ျပီး လည္ေနတဲ့ေနာက္ဘီးထဲ ကၽြန္ေတာ့္ညာဘက္လက္၀င္ သြားေရာဗ်။

(ေကာင္းတယ္။ ဒီေလာက္ကျမင္းတဲ့ေမ်ာက္ဘာျဖစ္သြားလဲ သိခ်င္တယ္မဟုတ္လား။)ကၽြန္ေတာ္ကံေကာင္းတယ္ဆိုရမလားပဲ။စက္ဘီးေျခနင္းကေန ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ကေလးအားနဲ႔နင္းေတာ့စက္ဘီးေနာက္ဘီးကအရမ္းမလည္ပဲ ကၽြန္ေတာ့္လက္၀င္သြားတာနဲ႔ ဘရိတ္အုတ္သလိုျဖစ္သြားျပီးကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ ညာဘက္လက္မေလးကိုပဲ ဟက္တက္ကြဲျပီး တသက္တာအမွတ္တရဒဏ္ရာ ေပးသြားပါတယ္။အခုဒီစာကိုေရးေနစဥ္အထိ ကၽြန္ေတာ့္လက္မက ဒဏ္ရာကိုၾကည့္ျပီး ငယ္စဥ္ကစက္ဘီးအလြန္စီးခ်င္ေသာငယ္ဘ၀ေလးကိုျပန္သတိရမိပါေသးတယ္။ဒါတင္ပဲလား။ ေနာက္ရွိပါေသးတယ္။ ျမိဳ႕ထဲမွာေနေတာ့ ျမိဳ႕ထဲမွာ ကားကရွဳပ္၊လူကရွဳပ္နဲ႔ဆိုျပီး အေမက စက္ဘီး၀ယ္မေပးပါဘူး။အဲဒီအခ်ိ္န္ကBMXဘီးေတြ အရမ္းေခတ္စားေနတာ။ကေလးတကာက BMXမွ BMXအရမ္းေခတ္စားတဲ့အခ်ိန္ကိုဗ်။ ေနာက္ကၽြန္ေတာ္ ၅တန္းမွာ ကမာရြတ္ကိုေျပာင္းရေတာ့ အိမ္နီးနားခ်င္းကေလးေတြ(ေနာင္ကၽြန္ေတာ္ရဲ႕ အခင္ဆုံးေက်ာင္းေနဘက္ေတြ) စက္ဘီးကိုယ္ဆီနဲ႔ ေႏြရာသီေက်ာင္းပိတ္ရက္ဆိုရင္ တျခားျမိဳ႕နယ္ကသူငယ္ခ်င္းေတြသြားေခၚ ျပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အိမ္နားက အင္းယားကန္ေဘာင္ဘက္သြားျပီးအေၾကာ္သြားစားၾကတယ္။ဟဲဟဲ....အေၾကာ္ပဲစားတာပါ။ အဲဒီတုန္းကဘာစိတ္မွရွိေသးဘူး။သိပ္မေတြးေနၾကနဲဦးေနာ္။အားလံုးမွာ စက္ဘီးကိုယ္စီနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ကလြဲရင္ေပါ့။ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ အိမ္ေဘးက သူငယ္ခ်င္းေသာ္ၾကီးေကာင္းမႈနဲ႔ သူစက္ဘီးအပို (သူအစ္ကိုေတြရဲ႕ဘီးပါ)ကိုစီးရတာပါ။အိမ္ကို စက္ဘီး၀ယ္ေပးဖို႔ေျပာတိုင္း အေမကနင္တို႔ေတြကို စက္ဘီး၀ယ္ေပးလိုက္ရင္း ျမင္းေဇာင္းကျမင္းကို ၾကိဳးေျဖေပးသလို ျဖစ္ေနမွာေပါ့။နင္တို႔က လမ္းထဲတင္စီးမွာမဟုတ္ဘူး။အင္းစိန္လမ္းမေပၚတက္ ကားတိုက္ရင္ ငါပဲရင္ၾကိဳးရမွာေပါ့ဆိုျပီး ဘယ္ေတာ့မွ မ၀ယ္ေပးဘူး။ကၽြန္ေတာ္လဲ အေမကိုေျပာဖန္မ်ားေတာ့ ဒီစကားကိုနားယဥ္လာျပီ။ကဲ မ၀ယ္ေပးလဲေနကြာဆိုျပီး စက္ဘီး၀ယ္ဖို႔ရူးတာကို ရပ္လိုက္တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကလဲ စက္ဘီးအျမဲစီးတာ မဟုတ္ဘူးေလ တခါတရံမွဆိုေတာ့။တကယ္ပါအေမက သူသာေသသြားတယ္ စက္ဘီးဘယ္ေတာ့မွ မ၀ယ္ေပးသြားဘူး။ ဒါေပမယ့္ အခုအသက္အရြယ္ေတြရ၊ ကေလးေတြ ဘာေတြရလာေတာ့မွ ဟိုတုန္းကအေမ ဘာေၾကာင့္စက္ဘီးမ၀ယ္ေပးရလဲဆိုတာ နားလည္သေဘာေပါက္လာေတာ့တယ္။မိခင္စိတ္ဆိုတာ သားသမီးေတြအတြက္ေတာ့ ကိုယ္ကိုတိုင္ မိဘေနရာေရာက္မွ သိလာေတာ့တယ္ဗ်ာ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ ၁၀တန္းေအာင္ျပီး တကၠသိုလ္ေတြတက္ဖို႔ေစာင့္ေနတုန္းအထိ ဒီလိုပဲ စက္ဘီးေတြစီးျပီး တစ္ေယာက္အိမ္ တစ္ေယာက္ေလွ်ာက္လည္ခဲ့ၾကတယ္။ အဲဒီလိုမ်ိဴး ကၽြန္ေတာ္တို႔အခုစီးေနၾကတဲ့ စက္ဘီးေလးေတြကကနဦး အစကဆိုရင္ တာရာတို႔ ကၽြတ္တို႔ေတာင္မပါေသးဘူး။ သူတို႔ကို ဘယ္လိုစီးၾကလဲဆိုရင္ ႏြားလွည္းကဘီးေတြလိုေပါ့ အားလံုးက သစ္သားေတြနဲ႔ပါ။စက္ဘီးဆိုတာကို Wikiေတြထဲမွာ အခုလိုဖြင့္ဆိုထားတာကေတာ့ တန္းမ်ားႏွင့္တြဲ၍ ေရွ႕ေနာက္ႏွစ္ဘက္တန္းလွ်က္ရွိေသာ ဘီးႏွစ္ဘီးကိုလူ႔စြမ္းအား(ေျခေထာက္)ျဖင့္နင္းရေသာအေပါ့စားယာဥ္တစ္မ်ိဳးဟုေတြ႔ရွိရပါတယ္။ပထမဆံုးတီထြင္တဲ့ စက္ဘီးကို (တကယ္ဆိုရင္ စက္ဘီးလို႔ေျပာရခက္ပါတယ္)။ ၁၈၁၇ခုႏွစ္မွာ ဂ်ာမနီလူမိ်ဳး Baron Von Drais ဆိုတဲ့လူကတီထြင္ခဲ့တာပါ။သူစတီထြင္တဲ့ စက္ဘီးဟာ အစကကၽြန္ေတာ္ေျပာသလို ေျခနင္းမပါ။တာယာမပါ။အားလံုးသစ္သားကိုယ္ထည္ခ်ည္းပဲ။စီးခ်င္ရင္လူကပထမလမ္းေလ်ာက္ရင္းတြန္းေပးရပါတယ္။နဲနဲေလးအရွိန္ရလာမွ လူကအေပၚကေန တက္ထိုင္ျပီးလိုက္သြားရပါတယ္။(ကၽြန္ေတာ့္စိတ္ထင္ သူတို႔စီးပုံက အခုေခတ္ကေလးေတြ စကူတာတို႔၊ စကိတ္တို႔ စီးသလိုပဲထင္ပါတယ္။)အ့ဲဒီအခ်ိန္ရ႕ဲအတိုင္းအတာမွတ္တမ္းမ်ားအရ အဲ့ဒီစက္ဘီးဟာ တစ္နာရီကို၁၅ကီလိုမီတာႏႈန္းပဲေျပးပါတယ္။ ဒီဘီးေလးေတြကို အေျပးယာဥ္ (Running Machine)လို႔ေခၚၾကတယ္။ဒီလိုဘီးမ်ိဳးေတြကို ၁၈၃၀အထိ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္အသံုးျပဳလာခဲ့ၾကပါတယ္။၁၈၃၉ခုႏွစ္မွာ စေကာ့တလန္ႏိုင္ငံသား ပန္းပဲဆရာၾကီး Krikpatrick Macmillan ဆိုသူက ေျခနင္းပါျပီး ပထမဆံုး လူေတြဟာ ေျခေထာက္ကို ေျမၾကီးမွာထိစရာမလိုပဲေျခနင္းရုံနဲ႔စီးလို႔ရတဲ့စက္ဘီးမ်ိဳးကိုတီထြင္ျပန္ပါတယ္။ သူစတင္တီထြင္ခဲ့စဥ္ကစက္ဘီးက တဘက္ပံုပါအတိုင္းျဖစ္တဲ့ Pedal Driven Bicycle (ေျခနင္းစက္ဘီး)ေလးပါ။ဂရင္းနစ္စာအုတ္မွာစက္ဘီးကို သူကစတီထြင္တယ္လို႔ မွတ္တမ္းတင္ထားပါတယ္။သူေမြးရပ္ေျမ စေကာ့တလန္ႏိုင္ငံ Coathillမွာ ၁၉၄၆ခု စက္တင္ဘာလ(ဒုတိယကမၻာစစ္ေၾကာင့္ ၈ႏွစ္ေနာက္က်ရတာပါ)မွာ သူ႔ရဲ႕တီထြင္မႈ ႏွစ္တစ္ရာကို က်င္းပခဲ့ပါတယ္။

၁၈၆၀ခုႏွစ္အေစာပိုင္းမွာေတာ့ ျပင္သစ္လူမ်ိဳးပန္းပဲဆရာသားအဖPierre ႏွင့္ Ernest Michaux တို႔ဟာ လူႏွစ္ေယာက္စီးလို႔ရေသာ ေနာက္တြဲစက္ဘီးမ်ိဳးကို တီထြင္ခဲ့ပါတယ္။သူတိုရဲ႕စက္ဘီးမ်ိဳးဟာ အေရွ႕ဘီးဟာ အေနာက္ဘီးထက္ၾကီးတဲ့အမ်ိဳးအစားပါ။

တကယ္တမ္းစီးၾကည့္ေတာ့ သူတို႔စက္ဘီးေတြဟာ ကုန္းအဆင္းေတြမွာ ခက္ခက္ခဲခဲေတြ႔ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔သားအဖဟာ စက္ဘီးလက္ကိုင္နဲ႔ ေျခနင္းကို စက္ဘီးအေရွ႕ဘီးနဲ႔ တြဲျပီးတပ္ဖို႔ အၾကံရလာပါတယ္။

၁၈၆၉မွာ ျဗိတိန္မွ Reynoldကလည္း ႏွစ္ထပ္စမုတ္တံ(Double-spoke)ႏွင့္စက္ဘီးမ်ိဳးကိုထြင္ျပန္ပါတယ္။ သူ႔ဘီးကိုယ္ထည္ကို ေပါ့ပါးတဲ့သံတန္းမ်ိဳးနဲ႕တည္ေဆာက္ျပီးဘီးကိုလည္း ရာဘာတန္းကို (အထဲမွာ ကၽြတ္မပါေသးပါဘူး။) သစ္သားေခြေပၚမွာ သံရိုက္ျပီးတာရာေခြ သံကိုယ္ထည္စက္ဘီးမ်ိဳးပါ။သူေနာက္မွာလည္း တီထြင္သူအမိ်ဳးမိ်ဳးက စက္ဘီးပံုစံအမိ်ဳးမိ်ဳးကို သူနည္းသူဟန္ေတြနဲ႔ တီထြင္ၾကျပန္ပါတယ္။

၁၈၇၉ခုႏွစ္မွာအဂၤလိပ္လူမ်ိဳးHarryJohnLawsonဆိုသူက ေနာက္ဘီးႏွင့္တဲြလွ်က္နင္းရေသာခ်ိန္းတပ္ဘီးအမ်ိဳးအစား တီထြင္ခဲ့ျပန္ပါတယ္။ သူတီထြင္တဲ့ ခ်ိန္းတက္ဘီးဟာ အခုေခတ္စီးေနေသာဘီးလိုမ်ိဳး ေျခနင္းကို ေရွ႕ဘီးႏွင့္ ေနာက္ဘီးၾကားမွာထားျပီး နင္းတဲ့ပံုစံပါ။

၁၈၈၅မွာ အဂၤလိပ္္လူမ်ိဳး John Kemp Starleyက ေရွ႕ဘီး ေနာက္ဘီးအညီ(အခုေခတ္စီးသလို) စက္ဘီးေနာက္တမ်ိဳးကို တီထြင္လာပါတယ္။ သူဘီးဟာ ယခင္ဘီးမ်ားကို ေက်ာ္တက္သြားျပီး ယခုကၽြန္ေတာ္တို႔စီးေနေသာဘီးေတြရဲ ကနဦးမူလအစ ျဖစ္လာပါတယ္။စက္ဘီးထိုင္ခံု၊ ေျခနင္း၀င္ရိုး(အလယ္ဘားတန္း)၊ လက္ကိုင္တန္းေတြဟာဟန္ခ်က္ညီေအာင္အေတာ့္ကိုထိန္းမတ္ လာႏိုင္ပါတယ္။

အခုေခတ္ ကၽြန္ေတာ္တို႔စီးေသာ စက္ဘီးမ်ိဳးအထိေရာက္ေအာင္

တီထြင္သူမ်ားဟာ ေခတ္အဆက္ဆက္သူတို႔နည္းသူတို႕ဟန္ျဖင့္တီထြင္ၾကံဆဖန္တီးခဲ့ၾကပါတယ္။