မဟာသကၠရာဇ္ ၆၈ ခု (၆၂၈ ဘီစီ) ကဆုန္လျပည့္ ေသာၾကာေန႔ေဒဝဒဟျပည္အနီး လုမၸိနီဥယ်ာဥ္တြင္ ဘုရားအေလာင္း သိဒၶတၳကို မယ္ေတာ္ မာယာေဒဝီ ဖြားေတာ္မူစဥ္
(ဘုရားေလာင္းသည္ ဖြားလွ်င္ဖြားျခင္းပင္ မတ္တပ္ရပ္ကာ ေျခခုႏွစ္လွမ္း လွမ္းေတာ္မူျပီး
"
ငါသည္ တစ္ေလာကလံုးထက္ ျမတ္၏"
ဟု ၾကံဳးဝါးေတာ္မူသည္။ ဘုရားအေလာင္းေတာ္ႏွင့္အတူ ယေသာ္ဓရာမင္းသမီး၊ ညီေတာ္ အာနႏၵာ၊ ကာဠဳဒါယီ အမတ္၊ ဆႏၵအမတ္၊ က႑ကျမင္းေတာ္ ႏွင့္ ေရႊအိုးၾကီးေလးလံုး စေသာ ဖြားဘက္ေတာ္ခုႏွစ္ဦးပါ ဖြားေတာ္မူသည္။)
ဖြားျမင္ျပီး ငါးရက္ေျမာက္ ပုဏၰား ခုႏွစ္ေယာက္အနက္မွ အငယ္ဆံုး ေကာ႑ညပုဏၰားမွ သိဒၶတၳမင္းသားအား ဘုရားရွင္ ဧကန္စင္စစ္ ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု အေလာင္းေတာ္မင္းသားေလး၏ လကၡဏာကို ဖတ္ရႈေဟာေတာ္မူစဥ္
သိဒၶတၳမင္းသား သက္ေတာ္ ၁၆ႏွစ္သို႔ေရာက္ေသာအခါ ယေသာ္ဓရာေဒဝီႏွင့္ ထိမ္းျမား၍ ေႏြ၊ မိုး၊ ေဆာင္း သံုးဥတုရာသီတြင္
ရာမၼ၊
သုဘ၊
သုရာမၼ ေခၚေသာ နန္းသံုးေဆာင္၌ ေမာင္းမမိႆံမ်ားႏွင့္ စံစားစဥ္
ေဂါတမႏြယ္ဖြားျဖစ္ေသာ သိဒၶတၳေဂါတမမင္းသား သက္ေတာ္၂၈တြင္ သူအို၊ သူနာ၊ သူေသ ႏွင့္ ရဟန္း စေသာ နမိတ္ၾကီးေလးပါးေတြ႔စဥ္
သိဒၶတၳမင္းသား ေတာမထြက္မွီ ယေသာ္ဓရာ ႏွင့္ သားေတာ္ ရာဟုလာကို ျမင္ေတြ႔ရႈျမင္စဥ္
ဖြားဘက္ေတာ္ ဆႏၵအမတ္ ေခၚကာ က႑က ျမင္းေတာ္ကိုစီး၍ သိဒၶတၳမင္းသား ေတာထြက္စဥ္
အေနာ္မာေသာင္ကမ္းတြင္ ဆံေတာ္ပယ္၍ ရဟန္းအျဖစ္ ခံယူစဥ္
ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေျခာက္ႏွစ္ၾကာမွ် က်င့္ၾကံလာေသာ ဒုကၠစရိယာက်င့္စဥ္ကို စြန္႔လႊတ္၍ မဇၥ်ိမပဋိပဒါ အလယ္အလတ္လမ္းစဥ္ လိုက္သျဖင့္ ပဥၥဝဂၢီငါးဦးတို႔က စြန္႔ခြာေတာ္မူစဥ္
ကဆုန္လျပည့္တြင္ ေညာင္ပင္ေအာက္၌ သုဇာတာသူေဌးသမီးက သားဆုပန္ေသာ နတ္မင္းအထင္ျဖင့္
ေရႊခြက္ျဖင့္ ထည့္တားေသာ ဃနာႏို႔ဆြမ္းကို ကပ္လႈစဥ္
ဃနာႏိုဆြမ္းကို အနည္းငယ္မွ် ဘုဥ္းေပးျပီးေသာ္ ေနရဥၨရာျမစ္ကမ္းမွ " ငါ ဘုရား ယေန႔ျဖစ္မည္မွန္ပါက ေရႊခြက္သည္ ေရညာသို ဆန္ပါေစသား" ဟု အဓိဌာန္ျပဳ ေမွ်ာလိုက္ရာ ေရႊခြက္သည္ ေရညာသ႔ိုဆန္၍ ကမၻာႏွင့္ခ်ီကာ အိပ္ေပ်ာ္ေနေသာ ကာလနဂါးအား သြားထိမိလိုက္စဥ္
(အခ်ိဳ႕ေသာ ဗုဒၶစာေပမ်ားတြင္ ျဗဟၼာၾကီးေလးပါး လာေရာက္လႈတန္းေသာ ျမသပိတ္ေလးလံုး ဆင့္ထားေသာ သပိတ္ဟုဆိုထားသည္။)
ကဆုန္လျပည့္ေန႔ညေနတြင္ ေဗာဓိေညာင္ပင္တြင္ ဘုရားျဖစ္ရန္က်င့္ေနစဥ္ မာရ္နတ္က စစ္သည္ဗိုလ္ပါအလံုးအရင္းျဖင့္ လာေရာက္ေႏွာင့္ယွက္စဥ္
ေလးသေခ်ၤႏွင့္ ကမၻာတစ္သိန္းျဖည့္က်င့္လာေသာ ပါရမီေတာ္တ႔ိုအား မဟာပထဝီေျမၾကီး သက္ေသထား၍ မာရ္နတ္အားေအာင္ႏိုင္ျပီး အာနာပါနကမၼဌာန္း ဆက္လက္ရႈမွတ္အားထုတ္ရာ ညဥ့္ဦးယံလြန္ေသာ္ ဘဝေပါင္းမ်ားစြာ သိႏိုင္ေသာ ပုေဗၺနိဝါသဥာဏ္ ရေတာ္မူျပီး သန္းေခါင္ယံ၌ သံုးဆယ္တစ္ဘံုတြင္ ျဖစ္ပ်က္ေနၾကေသာ နတ္လူျဗဟၼာ သတၱဝါအေပါင္းတို႔အား ျမင္ေတာ္မူေသာ ဒိဗၺစကၡဳဥာဏ္ ရေတာ္မူစဥ္
မဟာသကၠရာဇ္ ၁၀၃ ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ ဗုဒၶဟူးေန႔ မိုးေသာက္ယံတြင္ ကိေလသာအေပါင္းအား ပယ္သတ္ေတာ္မူေသာ အာသာဝကၡယဥာဏ္ ရျပီး အာရုဏ္တက္သည္ႏွင့္ သံုးေလာကထြဠ္ထား သေဗၺညဳတဘုရား အျဖစ္သို႔ ေရာက္ေတာ္မူစဥ္
ဗုဒၶဘုရားရွင္က ဘုရားျဖစ္ေျမာက္ျပီး သတၱဌာန ခုႏွစ္ေနရာ လွည့္လည္တရားအားထုတ္ေနခ်ိန္ ေဗာဓိပင္ အေရွ႕မ်က္ႏွာ ၃၂ လံအကြာရွိေသာ အဇပါလ ဆိတ္ေက်ာင္းေညာင္ပင္ရင္း၌ မာရ္နတ္၏ သမီးေတာ္သံုးပါးအား တရားျပ ခၽြတ္ေတာ္မူစဥ္
မုစလိႏၵအိုင္အနီး က်ဥ္းပင္ေျခရင္း၌ မုစလိႏၵနဂါးမင္း အေစာင့္အေရွာင့္ျဖင့္
မုစလိႏၵသတၱာဟ ခုႏွစ္ရက္စံစားေတာ္မူစဥ္
ဝါဆိုလျပည့္ ေနဝင္စအခ်ိန္တြင္ ဗုဒၶသည္ ပဥၥဝဂၢီငါးဦးကို ဓမၼစၾကာတရား ေဟာၾကားေတာ္မူစဥ္
(တစ္ဆယ့္ရွစ္ကုေဋေသာ ျဗဟၼာတို႔ႏွင့္အတူ အရွင္ေကာ႑ည ေသာတာပန္တည္သည္။)
ဘုရားရွင္သည္ တပည့္သားသံဃာေတာ္မ်ား မ်ားျပားလာျပီး ရဟန္းက်င့္ၾကံနည္းတို႔ကို သိရွိေစရန္ အလို႔ဌာ ပထမအၾကိမ္ သံဃာ့အစည္းအေဝးက်င္းပျပီး ထိုအစည္းအေဝးတြင္ ဘုရားက
"
ခ်စ္သားရဟန္းတို႔ ရဟန္းမွန္က သူတစ္ပါးကို မညွဥ္းဆဲရ။ မေကာင္းမႈ မျပဳအပ္ရ။ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈကိုသာ ျပဳအပ္သည္။ မိမိစိတ္ကို စင္ၾကယ္စြာ ထားအပ္သည္"
ဟု ေဟာေတာ္မူစဥ္
တေပါင္းလျပည့္ေနတြင္ ဘုရားရွင္သည္ ကပိလဝတ္ျပည္သို႔ ၾကြလာစဥ္ သုေဒၶါဒနမင္းၾကီးႏွင့္ သာကီဝင္မင္းမ်ိဳးတိ႔ုသည္ မာန္မာနၾကီး၍ ဗုဒၶထက္ ငယ္ရြယ္ေသာသူမ်ားသာ ရွိခိုးဦးၾကိဳၾကျပီး ၾကီးရင့္ေသာသူမ်ားက ရွိမခိုးပဲရွိေနၾကေသာေၾကာင့္ ဘုရားရွင္မွ ေပါကၡရဝႆမိုးရြာ၍ တန္ခိုးျပေတာ္မူစဥ္
(
ေပါကၡရဝႆမိုးဆိုသည္မွာ စိုစြတ္ေစလိုသူသာ စိုစြတ္၍ မစိုစြတ္လိုသူကို မစိုစြတ္ေစေသာမိုး ျဖစ္သည္။)
ဘုရားရွင္သည္ တုသိတာနတ္ျပည္တြင္ သႏၱဳႆိတနတ္သား ျဖစ္ေတာ္မူေနေသာ မယ္ေတာ္မာယာအား ေမြးေက်းဇူးဆပ္ေသာအားျဖင့္ တာဝတိ ံသာနတ္ျပည္သို႔ ၾကြေတာ္မူျပီး ဝါတြင္းသံုးလပတ္လံုး အဘိဓမၼာတရား ေဟာ္ၾကားေတာ္မူသည္။ ဝါကၽြတ္ေသာအခါ ဘုရားရွင္ လူ႔ျပည္သိ႔ု ျပန္ၾကြေတာ္မူေသာ္ သိၾကားမင္းက နတ္ျပည္မွ လူ႔ျပည္အထိ လက္ယာ ေရႊေစာင္းတန္း၊ လက္ဝဲ ေငြေစာင္းတန္း၊ အလယ္ ပတၱျမားေစာင္းတန္း ေလွကားသံုးသြယ္ဖန္ဆင္း၍ နတ္ျဗဟၼာတို႔က ေရႊထီးတံခြန္၊ ေငြထီးတံခြန္၊ သႏၱာထီးတံခြန္မ်ားျဖင့္ ကိုင္ေဆာင္လိုက္ပါလာၾကစဥ္
သက္ေတာ္ ၈၀၊
ဝါေတာ္ ၄၅ ဝါအေရာက္တြင္ သံုးဆယ္တစ္ဘံုရွိ သတၱဝါအေပါင္းတို႔အား နိဗၺာန္ေရာက္ရန္ အက်င့္ေတာ္ျမတ္တို႔ကို ေန႔ညမျပတ္ ညႊန္းျပသြန္သင္ ဆံုးမေတာ္မူခဲ့ေသာ သံုးလူထြဠ္ထား ျမတ္စြာေသာ ဗုဒၶဘုရားရွင္သည္
မဟာသကၠရာဇ္ ၁၄၈ ခု ( ဘီစီ ၅၃၄) ကဆုန္လျပည့္ အဂၤါေန႔ ညဥ့္အရုဏ္တက္ခါနီး မိုးေသာက္ယံတြင္ ပရိနိဗၺာန္ျပဳေတာ္မူစဥ္
ဇာတိပုည၊ ဂုဏ္မာနျဖင့္သံပဟံုးစံုး၊ ဖက္မဲ့ၾကံဳးသားအားသံုးေထာင္ထား၊ မ်ိဳးေလးပါး၏တက္ပြားေစာင္မာန္၊ လႊားတံခြန္ကိုျပင္းဝွန္းမုန္တိုင္း၊ ခတ္ခ်ိဳးလိႈင္သို႔ျဖတ္ပိုင္းလွဲခ်၊ တတ္စြမ္းလွသားမိဘႏြယ္ေပါင္း၊ သိန္းေျခာက္ေသာင္းလွ်င္မင္းေကာင္းစဥ္ရုိး၊ ေက်ာ္လႊံ႕ဟိုးလ်က္ေျမမိုးရပ္သူ၊ လူခပ္သိမ္းတို႔ညြတ္တိမ္းပူေဇာ္၊ ေက်းဇူးေတာ္လည္းႏိႈင္းေဖာ္တုကၽြန္း၊ ျမင္းမိုရ္ထြန္းသို႔ရဟန္းမ်ားထြတ္၊ သံုးလူ႔နတ္ကား.........။ရွင္မဟာရ႒သာရ၏ 'ကိုးခန္းပ်ိဳ႕'
ဆက္လက္ၾကိဳးစားပါဦးမည္။
