ကာမဂုဏ္မခံစားဘဲ တရားအားထုတ္ေနေသာ သူတို႔ကို(ဗုဒၶသံဃာ) သူေတာ္သူျမတ္မ်ား အျဖစ္ ယခုေခတ္ လူတို႔က အသိအမွတ္ျပဳၾကေသာ္လည္း ထိုပုဂၢိဳလ္တို႔၏ က်င့္စဥ္သည္ ဤကမၻာ၊ ဤလူ႔ဘံုႏွင့္ အံမ၀င္၊ ခြင္ မက်ေသာ္လည္း သူတို႔၏ ၀ါဒသည္လည္း ၾကာရွည္ေလးျမင့္တည္တံ့မည္ဟု လူတို႔ယံုၾကည္ၾက၏။ သို႔ရာတြင္ ဤ ယံုၾကည္ခ်က္မွာ သမိုင္းျဖစ္ရပ္မ်ားႏွင့္ ဆန္႔က်င္လ်က္ရွိ၏။
ဗုဒၶသံဃာသည္ လူ႔သမိုင္း၌ အသက္အရွည္ဆံုးအဖြဲ႔ျဖစ္၏။ စစ္တပ္သေဘၤာႏွင့္ တရားသူၾကီးမ်ားျဖင့္ ကာ ကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ခဲ့ေသာ ကမၻာ့အင္ပါယာ ႏိုင္ငံၾကီးမ်ားသည္ ႏွစ္ေပါင္းသံုးရာထက္ ပို၍ မတည္တံ့ခဲ့ေခ်။ ေလာဘ၊ ေဒါသႏွင့္ ေမာဟ ေပၚ၌တည္ေဆာက္ထားေသာ ထိုအင္ပါယာၾကီးမ်ားသည္ ပ်က္စီး ေပ်ာက္ကြယ္ ခဲ့ ေသာ္လည္း ျခိဳးျခံစြာက်င့္မႈ၊ သတၱ၀ါမ်ားကို ၾကင္နာသနားမႈ၊ စိတ္ႏွိမ့္ခ်မႈ၊ ဘာ၀နာပြားမ်ားမႈ စေသာ လူ အမ်ား အထင္အျမင္ေသးသည့္က်င့္စဥ္ျဖင့္ မထင္ရွား၊ ဗုဒၶသံဃာသည္ကား ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္တည္ျမဲခဲ့ ၏။ ဤအခ်က္ကို ေထာက္ခ်င့္၍ အင္ပါယာၾကီးမ်ား၏ ေနာက္ကြယ္ရွိ ဒႆန အေတြးအျမင္မွာ အလြန္တိမ္ ၍ ဗုဒၶသံဃာ၏ အေျခခံတရားမွာ နက္နဲသည္ဟု ကၽြႏု္ပ္တို႔သိရွိနားလည္ၾကရေပမည္ ဟု ဥေရာပ ဗုဒၶစာေပ ပညာရွင္ ေဒါက္တာ Edward Conze ၏ Buddhism – It’s Essence and Development စာအုပ္တြင္ ေရး သား ထားသည္။
ဗုဒၶ၀ါဒသည္ အာဏာျဖင့္ ဦးစီးေဆာင္ရြက္မႈစနစ္၊ အမိန္႔ေပးစနစ္ကိုပယ္၍ လြတ္လပ္စြာ ဆင္ျခင္သံုးသပ္မႈ၊ လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္မႈကို အားေပးေသာ၀ါဒျဖစ္၏။ ဤအယူသည္သာမွန္၍ အျခားအယူအားလံုးသည္ အခ်ည္းႏွီးျဖစ္သည္ဟု မထင္မွတ္သင့္ ဟူေသာ ဗုဒၶဩ၀ါဒကို လက္ခံထားေသာသူ၏ လြတ္လပ္စြာ ေတြးေခၚယံုၾကည္ခြင့္လို ေလးစားရေပမည္။
ဗုဒၶ၏သံဃာအဖြဲ႔အစည္း ယခုကဲ့သို႔ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ရွည္ၾကာရျခင္းမွာဗုဒၶသည္ သံဃာကိစၥမ်ားကို ညီညီညြတ္ညြတ္ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ အေလးအနက္ေဟာ၏။ ဗုဒၶလိုလားေသာ ညီညြတ္မႈသည္ အခုေခတ္ လူမ်ား နားလည္ေသာ အမ်ားစုညီညြတ္မႈမဟုတ္ေပ။ ရဟန္းဦးေရနည္းပါးေသာ၊ သံဃာ၏သမိုင္းဦးေခတ္ႏွင့္ ဆီေလ်ာ္ေသာ က်ပ္ျပည့္တင္းျပည့္ ညီညြတ္မႈမ်ိဳးျဖစ္၍ သံဃာ၏ ဥပုသ္ျပဳမႈႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား၌ အထင္အရွားေတြ႔ရ၏။
တေသြး၊ တသံ၊ တမိန္႔စနစ္ကို ဆန္႔က်င္၍ လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္မႈကိုအားေပးေသာ ဗုဒၶသံဃာသည္ ဒီမိုကေရစီ၀ါဒကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေသာအဖြဲ႔ျဖစ္၏။ အာဏာရွင္စနစ္ၾကီးစိုးေသာ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၌ အဖိႏွိပ္ခံ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ မွီခိုအားထားရာျဖစ္၍ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္မႈလြန္ကဲျပီး တဘက္စြန္းေရာက္ေန ေသာ ႏိုင္ငံၾကီးမ်ား၌မူ ဗုဒၶ၏ အလယ္လမ္းစဥ္ကို ေဖာ္ညႊန္းေသာ အဖြဲ႔ျဖစ္၏ ဟု ဦးေအးေမာင္ ၏ ဗုဒၶ ႏွင့္ ဗုဒၶ၀ါဒ စာအုပ္တြင္ ဆိုထားသည္။
ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔၏အျခားထူးျခားေသာအေၾကာင္းတခုမွာ သံဃာအဖြဲ႔၌ ရဟန္းတို႔၏ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္မႈကို ထိပါးခ်ဳပ္ခ်ယ္မည့္ အာဏာရေခါင္းေဆာင္ပုဂၢိဳလ္မရွိျခင္းျဖစ္၏။
ဗုဒၶႏွင့္ သံဃာ၏ဆက္ဆံမႈကို ဘုရင္ႏွင့္ တိုင္းသူျပည္သားတို႔၏ ဆက္ဆံမႈႏွင့္ပံုခိုင္းျခင္းသည္ မွား၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဘုရင္သည္ ႏိုင္ငံလူထု၏ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္ျဖစ္၍ဗုဒၶသည္ကား သံဃာက မိမိအား ဦးစီးေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ စြဲမွတ္ထားျခင္းကို မလိုလားေခ်။
အာနႏၵာ… ငါသာလွ်င္ သံဃာကို ဦးစီးေခါင္းေဆာင္ျပဳအံ့၊ သံဃာသည္ … ငါသာလွ်င္အားကိုးရန္ရွိလတၱံ ဟူေသာ စိတ္ဆႏၵသည္ ငါဘုရား၌မရွိ ဟု မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္ တြင္ ေဟာၾကားထားသည္။
ပုဂၢိဳလ္ကိုးကြယ္မႈစနစ္ (သို႔) အာဏာရွင္စနစ္သည္ ဗုဒၶ၏အလိုဆႏၵႏွင့္လံုး၀ဆန္႔က်င္ေသာ စနစ္ျဖစ္၏။ သူမိုက္သည္ မိမိ၌မရွိေသာ ဂုဏ္သတင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ရဟန္းတို႔၏ဦးစီးေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ကိုလည္း ေကာင္း၊ ေက်ာင္း၌အစိုးရျခင္းကိုလည္းေကာင္း၊ လူပရိသတ္၏ပူေဇာ္ျခင္းကိုလည္းေကာင္း အလိုရွိ၏ - ဟုလည္း ဓမၼပဒ ဂါထာ ၇၃ တြင္ ေဟာခဲ့ပါသည္။
ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳျပီးေနာက္ ဘိကၡဳသံဃာသည္ ဗုဒၶအလိုဆႏၵ ႏွင့္အညီေခါင္းေဆာင္ပုဂၢိဳလ္မရွိေသာ ဘာသာေရးအဖြဲ႔ျဖစ္လာ၏။
၀ႆက၀ရပု႑ားအား အရွင္အာနႏၵာ၏ မိန္႔ၾကားရာတြင္ ပု႑ားၾကီး ငါဘုရားကြယ္လြန္ေသာအခါ ဤရဟန္း သည္ သင္တို႔၏ ကိုးကြယ္စရာ ျဖစ္လတၱံဟု ဘုရားရွင္ ထားအပ္ေသာ တပါးေသာ ရဟန္းမွ်သည္ မရွိ ဟု ဆိုခဲ့သည္။
သို႔ျဖစ္၍ ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔၌ သူတပါးအား အမိန္႔ေပးႏိုင္ေသာအာဏာရေခါင္းေဆာင္ပုဂၢိဳလ္မရွိ၊ သံဃာ့ကိစၥမ်ားကို စီမံေဆာင္ရြက္ရန္ သံဃာက တာ၀န္လႊဲအပ္ထားေသာပုဂၢိဳလ္မ်ားရွိသည္မွန္၏။ သို႔ရာတြင္ ထိုပုဂၢိဳလ္ သည္ မိမိသေဘာဆႏၵအေလ်ာက္ ျပဳျခင္းမဟုတ္ဘဲ သံဃာ၏ကိုယ္စားျပဳမူေဆာင္ရြက္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း အထူးသတိျပဳရ၏။
ထိုရဟန္းသည္ တဖန္သံဃာ၏ အမႈတို႔၌ စြမ္းႏိုင္၏။ သံဃာ၏ကိစၥတို႔၌ ေကာင္းစြာခံယူ၏။ ရဟန္းအေပါင္းက ေစသည္ရွိေသာ္ လိုက္နာ၏။ ထိုသို႔လိုက္နာသျဖင့္ ငါျပဳ၏ ဟူ၍ မေထမဲ့ျမင္မျပဳရ ဟု မဟာ၀ဂၢကၡႏၶက သုတ္၌ ေဟာၾကားခဲ့ပါသည္။
ဗုဒၶသည္ စစ္မွန္ေသာ ဓမၼသေဘာကိုသာ လက္ခံက်င့္သံုးသူျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔ကိုလည္း ဓမၼတရားသေဘာအရသာဖြဲ႔စည္းထားသည္။ ဥပဇၨ်ာယ္ဆရာသည္ တပည့္ထက္ ရဟန္း၀ါၾကီး၍ တတ္သိလိမၼာသည္မွန္ေသာ္လည္း စင္စစ္အျမဲအျပစ္ကင္းေသာသူ မဟုတ္ရကား လမ္းမွားေနေသာ ဆရာအား အမွန္ကိုညႊန္ျပရန္မွာ တပည့္၏ ၀တၱရားျဖစ္ေၾကာင္း ၀ိနည္းပိ႗ကတ္၌ ျပဆိုထား၏။
ဆရာသည္ မေမြ႔မေလ်ာ္ျခင္းျဖစ္ၾကအံ့၊ တပည့္သည္ ဆရာအား အရပ္တပါးသို႔ကိုယ္တိုင္ေခၚေဆာင္သြားရမည္။ သူတပါးကိုေသာ္လည္းေကာင္းေခၚေဆာင္သြားေစရမည္။ ဆရာအား တရားစကားကိုမူလည္း ေဟာေျပာရမည္။ ဆရာအား ေတြးေတာမႈ သံသယ ကုကၠဳစၥျဖစ္အံ့၊ တပည့္သည္ပယ္ေဖ်ာက္ရမည္။ ဆရာသည္ မွားေသာအယူ ယူျငားအံ့၊ တပည့္ကေျဖရွင္းရမည္။ တရားစကားကိုမူလည္း ေဟာေျပာရမည္ဟု မဟာ၀ကၠ၊ မဟာခႏၶက သုတ္တြင္ ေဟာခဲ့သည္။
၀ိနည္းပါဠိေတာ္မ်ားကို ေထာက္ခ်င့္၍ ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔တြင္ ဆရာႏွင့္ တပည့္၏ဆက္ဆံမႈသည္ပင္ အထက္ႏွင့္ ေအာက္ ဆက္ဆံမႈမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ အတူေနမိတ္ေဆြႏွစ္ဦး၏တန္းတူရည္တူဆက္ဆံမႈမ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္း သိအပ္၏။ ဤသို႔ အဆင့္အတန္းခြဲျခားမႈမရွိျခင္း၊ မည္သူ႔ကိုမွ်အာဏာအပ္ႏွင္းမထားဘဲ အဖြဲ႔၀င္အားလံုး လြတ္လပ္မႈရွိျခင္းသည္ ဗုဒၶသံဃာ၏ ထူးျခားေသာ လကၡဏာ ျဖစ္သည္။
ဘီစီေျခာက္ရာစုေခတ္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံငယ္မ်ား၌ခတၱိယေခါင္းေဆာင္တို႔သည္ မၾကာခဏ စည္းေ၀း၍ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးျခင္း၊ မဲဆႏၵျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ျခင္းစေသာဒီမိုကေရစီနည္းမ်ားျဖင့္ တိုင္းေရးျပည္မႈကိစၥမ်ားကို စီမံေဆာင္ရြက္ၾက၏။ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္၌ ဗုဒၶက၀ဇၨီမင္းတို႔သည္ မၾကာခဏ အညီအညြတ္စည္းေ၀း၍ တိုင္းေရးျပည္မႈကိစၥမ်ားကို ေဆာက္ရြက္ၾကသည့္ နည္းတူ ရဟန္းတို႔သည္မၾကာခဏစည္းေ၀း၍ သံဃာကိစၥမ်ားကို အညီအညြတ္ေဆာင္ရြက္ေနၾကသမွ်ကာလပတ္လံုးၾကီးပြားတိုးတက္ရန္ရွိေၾကာင္း မိန္႔ၾကား
ေသာစကားကို သတိျပဳအေလးထားသင့္ေပသည္။
ထို႔အျပင္ ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔သည္ ဘုရင္မ်ားအုပ္စိုးေသာ ေကာသလ၊မဂဓ စသည့္ ႏိုင္ငံၾကီးမ်ား၌ လည္းထြန္းကားခဲ့၏။ သို႔စဥ္လ်က္ ဗုဒၶသံဃာ၌ ဘုရင္ကဲ့သို႔ေသာ အာဏာပါ၀ါပိုင္ပုဂၢိဳလ္မရွိျခင္းသည္ ဗုဒၶကိုယ္တိုင္က လြတ္လပ္မႈကို ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုး၍ ရဟန္းတို႔၏ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္မႈကို အားေပးလိုျပီး အာဏာစက္ကို မလိုလားေၾကာင္း မွတ္ယူလိုက္သည္။
ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔သည္ တေသြး၊ တသံ၊ တမိန္႔ စနစ္ကို ဆန္႔က်င္၏။ ဗုဒၶ၀ါဒသည္ လူတိုင္း၏လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္ေတြးေခၚမႈကိုေလးစား၏။ မိမိအယူကိုျမွင့္တင္၍အျခားအယူအားႏွိမ့္ခ်ျခင္း၊ ဖိႏွိပ္ျခင္းကိုတားျမစ္၏။ ရဟန္းသည္ အလိုနည္း၍ သားမယားႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းဥစၥာ သံေယာဇဥ္လည္းမရွိရကား စဥ္းစားေတြးေခၚ ၍ အမွန္တရားကို ရွာၾကံရာ၌ မ်ားစြာလြတ္လပ္၏။စင္စစ္ကမၻာ့ဘာသာ၀ါဒသမိုင္း၌ ဗုဒၶသံဃာသည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လြတ္လပ္မႈကို အမ်ားဆံုး ဦးစားေပးေသာ ဘာသာေရးအဖြဲ႔ျဖစ္ေၾကာင္းယံုမွားဖြယ္မရွိေပ။
ဗုဒၶအလိုအရ ရဟန္းသံဃာသည္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ မင္း၊ မႉးမတ္၊၀န္ၾကီးတို႔ႏွင့္ ဆက္ဆံရာ၌ အထူးဆင္ျခင္ ရ၏။ ဗုဒၶသည္ မင္း၏ နန္းေတာ္သို႔ ရဟန္းတို႔မၾကာခဏ သြားလာျခင္း၏အျပစ္ကို ေဟာၾကားခဲ့၏။ စစ္တပ္ မ်ား စစ္ေရးျပျခင္း၊ စစ္ခ်ီတက္ျခင္းကိုၾကည့္ရွဳေသာ ရဟန္းသည္ပါစိတ္အာပတ္သင့္၏။ စင္စစ္ သံဃာအဖြဲ႔ မ်ားသည္ ႏိုင္ငံအစိုးရတို႔၏ အားေပးကူညီမႈကို မရရွိပါကၾကာရွည္တည္တ့ံမည္မဟုတ္ေခ်။
ေရွးအိႏၵိယ သကၠတ ဥပေဒက်မ္းမ်ား၌ သံဃာအဖြဲ႔အစည္းတို႔၏စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားကို ဘမယဥပေဒဟုေခၚ ၍ ယင္းတို႔ကို ဘုရင္မ်ားက ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရမည္။ ေဖာက္ဖ်က္သူမ်ားအားအေရးယူမည္ဟုဆို၏။
အုပ္စိုးသူမင္းေကာင္းမင္းျမတ္မ်ားကသာ သာသနာအက်ိဳးႏွင့္ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔ၾကီး စည္ပင္တိုးတက္ျပီးသူေတာ္ ေကာင္းတရားမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶသည္ အုပ္စိုးသူ အစိုးရ မင္းတို႔၏ အက်င့္သီလ ေကာင္းမြန္ေရးကိုအေလးေပးေသာအားျဖင့္ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္တို႔က်င့္အပ္ေသာ ( ရာဇဓမၼ ) တရား ၁၀ ပါးကို ေဟာၾကားခဲ့ပါသည္။
စကၠ၀တၱီသီဟနႏၵသုတ္ တြင္ မင္းေကာင္းအစိုးရေကာင္းတို႔မည္သည္မိမိတို႔ျပဌာန္းလိုေသာ ဥပေဒကို ေကာင္းစြာသိရွိနားလည္မႈွရွိရမည္။ ငါ့မွာ ဥပေဒျပဌာန္းခြင့္အာဏာရွိသည္ဆိုကာမွ် သေဘာထားျဖင့္ ျပဌာန္းျခင္းမျပဳအပ္။ တရားဥပေဒကို ျပဌာန္းရာ၌အေၾကာင္းယုတၱိခိုင္လံုမႈရွိျပီး စိတ္ႏွလံုးေကာင္းျဖင့္သာ ျပဌာန္းရမည္ ဟု မိန္႔ဆုိခဲ့၏။
ဗုဒၶသည္ ရဟန္းတို႔၏ ညီညြတ္မႈ၊ လူတို႔၏ ညီညြတ္မႈကို လိုလားေတာ္မူရကားဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ဦးအား လည္းေကာင္း၊ အုပ္စုအခ်င္းခ်င္းကြဲျပားေသာအဖြဲ႔မ်ားၾကား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေအာင္ျပဳျခင္းသည္ စင္စစ္ ဗုဒၶဩ၀ါဒ ႏွင့္ အညီ ျဖစ္၏။ ရဟန္းသည္ ကြဲျပားေသာ သူတို႔ကို ေစ့စပ္တတ္၏။
ညီညြတ္သူတို႔ကို အားေပးတတ္၏။ ညီညြတ္မႈ၌ ေမြ႔ေလ်ာ္ေလ်ာ္ပိုက္၏။ ညီညြတ္မႈကို ျပဳေသာစကားကို ဆိုေလ့ရွိ၏ ဟု မဇၥ်ိမနိကာယ္၊ စူဌပတၱိ ပေဒါမသုတ္တြင္ ေဟာထားသည္။ ဤတရားေတာ္အရ ျမတ္ဗုဒၶသည္ သူ၏သံဃာမ်ားအား ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္အားေပးေၾကာင္း သတိမူထိုက္ သည္။
ဗုဒၶ၏ ရဟန္းသံဃာမ်ားအေပၚ ေဟာၾကားခဲ့ေသာ တရားကို မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္တြင္ အထင္အရွားေတြ႔ရ သည္။ ရဟန္းတို႔ အၾကင္မွ်ေလာက္ ကာလပတ္လံုး အသင္တို႔သည္ အစဥ္မျပတ္စည္း႐ံုးညီညြတ္စြာသံဃာ ကိစၥကို ျပဳလုပ္၍ ေန၏။ အၾကင္မွ်ေလာက္ ကာလပတ္လံုး အသင္တို႔သည္ သံဃာတာ၀န္ ဟူသမွ်ကို ေဆာင္ရြက္ေန၏။ အၾကင္မွ်ေလာက္ ကာလပတ္လံုး သံဃာ၏ စည္းကမ္းဥပေဒ တခုခုကို မက်ဴးလြန္၊ မေဖာက္ဖ်က္၊ အၾကင္မွ်ေလာက္ ကာလပတ္လံုး အသင္တို႔သည္ မိမိတို႔၏ သီတင္းသံုးေဖာ္အားလံုး၏ ခ်မ္းသာေရးကို ေၾကာင့္ၾက၍ေနၾက၏။ ထိုမွ်ေလာက္ကာလပတ္လံုး အသင္တို႔သည္ ဆထက္ထမ္းပိုး တိုးတက္မႈ ရွိသြားေပလိမ့္မည္။ ဆုတ္ယုတ္မႈရွိေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ ဟု ေဟာခဲ့ပါသည္။
ဗုဒၶက ယခုအခါတြင္ သင္တို႔သည္ မိမိၾကိဳက္ကိုသာလွ်င္ မိမိ၏မွီခိုအားထားရာ ျပဳျပင္လုပ္ၾကေလာ့။ ဤ သံသရာပင္လယ္၌ မိမိကိုယ္ကိုသာလွ်င္ ကၽြန္းျပဳလုပ္ၾကေလာ့။ ဓမၼကို မိမိ၏ကၽြန္းျပဳလုပ္ၾကေလာ့။ ဓမၼကို ကိုးစားၾကေလာ့ ဟု လည္း မိန္႔ၾကားခဲ့သည္။
ဗုဒၶကြယ္လြန္ခ်ဳပ္ျငိမ္းျပီးသည့္ေနာက္ ငါတို႔၏ ဆရာမရွိေတာ့ျပီ ဟု သင္တို႔ ေတြးထင္ေကာင္း ေတြးထင္ၾက ေပလိမ့္မည္။ စင္စစ္ေသာ္ကား ငါပရိနိဗၺာန္၀င္စံခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားျပီးေနာက္ ငါညႊန္ျပထားခဲ့သည့္ တရားဓမၼႏွင့္ ၀ိနည္းအဆံုးအမမ်ားသည္ သင္တို႔၏ ဆရာပင္ျဖစ္ေပလိမ့္မည္ ဟုလည္း တရားဓမၼႏွင့္ ၀ိနည္းကို ေစာင့္ထိန္းအားကိုးၾကဟု မိန္႔ဆိုခဲ့ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမၻာေပၚ၌ ဗုဒၶဘာသာ အထြန္းကားဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္သည္ဟုျမန္မာဗုဒၶ၀ါဒီတို႔ ယံုၾကည္ၾက၏။ စင္စစ္ ေက်ာင္း၊ ကန္၊ ဘုရား၊ ေစတီ၊ ပုထိုး ေပါျမားျခင္း၊ပိ႗ကတ္စာေပကို အာဂံုေဆာင္ေသာသူမ်ားရွိျခင္းသည္ သာသနာထြန္းကားေသာ အစစ္အမွန္လကၡဏာမ်ားဟု ဆိုႏိုင္ရန္ ခက္ခဲသည္။ဗုဒၶဩ၀ါဒ ကို အျမဲ လိုက္နာက်င့္သံုးေသာ ပုဂၢိဳလ္ေပါမ်ားမွသာ ဗုဒၶသာသနာထြန္းကားသည္ဟုဆိုႏိုင္ေၾကာင္း မွတ္သားထားသင့္ေပသည္ဟု ဦးေအးေမာင္ က သူ၏ ဗုဒၶႏွင့္ဗုဒၶ၀ါဒ စာအုပ္တြင္ သတိေပးထားသည္။
ယခုအခါ စစ္အာဏာရွင္ မိစၦာ၀ါဒီမ်ားၾကီးစိုးခ်ဳပ္ကိုင္ေနေသာျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဗုဒၶ၏ သာသနာႏွင့္ ရဟန္း၊သံဃာ အပါအ၀င္ စစ္မွန္ေသာ ဓမၼတရားအားလံုးတို႔သည္ စစ္အာဏာစက္ေအာက္တြင္ညွိဳးမွိန္ၿပီး ဖိႏွိပ္၊ ဖမ္းဆီး၊ သတ္ျဖတ္ျခင္းခံေနရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သာသနာကို ႐ိုေသေလးစားယံုၾကည္အားကိုးေသာ ရဟန္း၊ သံဃာႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္အေပါင္းတို႔သည္ ဗုဒၶ၏ မြန္ျမတ္ေသာသာသနာအတြက္ အဓမၼတရားေတြ ကို အသက္ေပးကာ ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္ျဖစ္ေပသည္။
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,ဗုဒၶ၏သံဃာအဖြဲ႔အစည္း ယခုကဲ့သို႔ ႏွစ္ေပါင္းႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ရွည္ၾကာရျခင္းမွာဗုဒၶသည္ သံဃာကိစၥမ်ားကို ညီညီညြတ္ညြတ္ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္ အေလးအနက္ေဟာ၏။ ဗုဒၶလိုလားေသာ ညီညြတ္မႈသည္ အခုေခတ္ လူမ်ား နားလည္ေသာ အမ်ားစုညီညြတ္မႈမဟုတ္ေပ။ ရဟန္းဦးေရနည္းပါးေသာ၊ သံဃာ၏သမိုင္းဦးေခတ္ႏွင့္ ဆီေလ်ာ္ေသာ က်ပ္ျပည့္တင္းျပည့္ ညီညြတ္မႈမ်ိဳးျဖစ္၍ သံဃာ၏ ဥပုသ္ျပဳမႈႏွင့္ ပတ္သတ္ေသာ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား၌ အထင္အရွားေတြ႔ရ၏။
တေသြး၊ တသံ၊ တမိန္႔စနစ္ကို ဆန္႔က်င္၍ လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္မႈကိုအားေပးေသာ ဗုဒၶသံဃာသည္ ဒီမိုကေရစီ၀ါဒကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေသာအဖြဲ႔ျဖစ္၏။ အာဏာရွင္စနစ္ၾကီးစိုးေသာ ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား၌ အဖိႏွိပ္ခံ ႏိုင္ငံသားတို႔၏ မွီခိုအားထားရာျဖစ္၍ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္မႈလြန္ကဲျပီး တဘက္စြန္းေရာက္ေန ေသာ ႏိုင္ငံၾကီးမ်ား၌မူ ဗုဒၶ၏ အလယ္လမ္းစဥ္ကို ေဖာ္ညႊန္းေသာ အဖြဲ႔ျဖစ္၏ ဟု ဦးေအးေမာင္ ၏ ဗုဒၶ ႏွင့္ ဗုဒၶ၀ါဒ စာအုပ္တြင္ ဆိုထားသည္။
ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔၏အျခားထူးျခားေသာအေၾကာင္းတခုမွာ သံဃာအဖြဲ႔၌ ရဟန္းတို႔၏ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္မႈကို ထိပါးခ်ဳပ္ခ်ယ္မည့္ အာဏာရေခါင္းေဆာင္ပုဂၢိဳလ္မရွိျခင္းျဖစ္၏။
ဗုဒၶႏွင့္ သံဃာ၏ဆက္ဆံမႈကို ဘုရင္ႏွင့္ တိုင္းသူျပည္သားတို႔၏ ဆက္ဆံမႈႏွင့္ပံုခိုင္းျခင္းသည္ မွား၏။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဘုရင္သည္ ႏိုင္ငံလူထု၏ ဦးစီးေခါင္းေဆာင္ျဖစ္၍ဗုဒၶသည္ကား သံဃာက မိမိအား ဦးစီးေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ စြဲမွတ္ထားျခင္းကို မလိုလားေခ်။
အာနႏၵာ… ငါသာလွ်င္ သံဃာကို ဦးစီးေခါင္းေဆာင္ျပဳအံ့၊ သံဃာသည္ … ငါသာလွ်င္အားကိုးရန္ရွိလတၱံ ဟူေသာ စိတ္ဆႏၵသည္ ငါဘုရား၌မရွိ ဟု မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္ တြင္ ေဟာၾကားထားသည္။
ပုဂၢိဳလ္ကိုးကြယ္မႈစနစ္ (သို႔) အာဏာရွင္စနစ္သည္ ဗုဒၶ၏အလိုဆႏၵႏွင့္လံုး၀ဆန္႔က်င္ေသာ စနစ္ျဖစ္၏။ သူမိုက္သည္ မိမိ၌မရွိေသာ ဂုဏ္သတင္းကိုလည္းေကာင္း၊ ရဟန္းတို႔၏ဦးစီးေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ကိုလည္း ေကာင္း၊ ေက်ာင္း၌အစိုးရျခင္းကိုလည္းေကာင္း၊ လူပရိသတ္၏ပူေဇာ္ျခင္းကိုလည္းေကာင္း အလိုရွိ၏ - ဟုလည္း ဓမၼပဒ ဂါထာ ၇၃ တြင္ ေဟာခဲ့ပါသည္။
ဗုဒၶပရိနိဗၺာန္ျပဳျပီးေနာက္ ဘိကၡဳသံဃာသည္ ဗုဒၶအလိုဆႏၵ ႏွင့္အညီေခါင္းေဆာင္ပုဂၢိဳလ္မရွိေသာ ဘာသာေရးအဖြဲ႔ျဖစ္လာ၏။
၀ႆက၀ရပု႑ားအား အရွင္အာနႏၵာ၏ မိန္႔ၾကားရာတြင္ ပု႑ားၾကီး ငါဘုရားကြယ္လြန္ေသာအခါ ဤရဟန္း သည္ သင္တို႔၏ ကိုးကြယ္စရာ ျဖစ္လတၱံဟု ဘုရားရွင္ ထားအပ္ေသာ တပါးေသာ ရဟန္းမွ်သည္ မရွိ ဟု ဆိုခဲ့သည္။
သို႔ျဖစ္၍ ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔၌ သူတပါးအား အမိန္႔ေပးႏိုင္ေသာအာဏာရေခါင္းေဆာင္ပုဂၢိဳလ္မရွိ၊ သံဃာ့ကိစၥမ်ားကို စီမံေဆာင္ရြက္ရန္ သံဃာက တာ၀န္လႊဲအပ္ထားေသာပုဂၢိဳလ္မ်ားရွိသည္မွန္၏။ သို႔ရာတြင္ ထိုပုဂၢိဳလ္ သည္ မိမိသေဘာဆႏၵအေလ်ာက္ ျပဳျခင္းမဟုတ္ဘဲ သံဃာ၏ကိုယ္စားျပဳမူေဆာင္ရြက္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း အထူးသတိျပဳရ၏။
ထိုရဟန္းသည္ တဖန္သံဃာ၏ အမႈတို႔၌ စြမ္းႏိုင္၏။ သံဃာ၏ကိစၥတို႔၌ ေကာင္းစြာခံယူ၏။ ရဟန္းအေပါင္းက ေစသည္ရွိေသာ္ လိုက္နာ၏။ ထိုသို႔လိုက္နာသျဖင့္ ငါျပဳ၏ ဟူ၍ မေထမဲ့ျမင္မျပဳရ ဟု မဟာ၀ဂၢကၡႏၶက သုတ္၌ ေဟာၾကားခဲ့ပါသည္။
ဗုဒၶသည္ စစ္မွန္ေသာ ဓမၼသေဘာကိုသာ လက္ခံက်င့္သံုးသူျဖစ္သည္ႏွင့္အညီ ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔ကိုလည္း ဓမၼတရားသေဘာအရသာဖြဲ႔စည္းထားသည္။ ဥပဇၨ်ာယ္ဆရာသည္ တပည့္ထက္ ရဟန္း၀ါၾကီး၍ တတ္သိလိမၼာသည္မွန္ေသာ္လည္း စင္စစ္အျမဲအျပစ္ကင္းေသာသူ မဟုတ္ရကား လမ္းမွားေနေသာ ဆရာအား အမွန္ကိုညႊန္ျပရန္မွာ တပည့္၏ ၀တၱရားျဖစ္ေၾကာင္း ၀ိနည္းပိ႗ကတ္၌ ျပဆိုထား၏။
ဆရာသည္ မေမြ႔မေလ်ာ္ျခင္းျဖစ္ၾကအံ့၊ တပည့္သည္ ဆရာအား အရပ္တပါးသို႔ကိုယ္တိုင္ေခၚေဆာင္သြားရမည္။ သူတပါးကိုေသာ္လည္းေကာင္းေခၚေဆာင္သြားေစရမည္။ ဆရာအား တရားစကားကိုမူလည္း ေဟာေျပာရမည္။ ဆရာအား ေတြးေတာမႈ သံသယ ကုကၠဳစၥျဖစ္အံ့၊ တပည့္သည္ပယ္ေဖ်ာက္ရမည္။ ဆရာသည္ မွားေသာအယူ ယူျငားအံ့၊ တပည့္ကေျဖရွင္းရမည္။ တရားစကားကိုမူလည္း ေဟာေျပာရမည္ဟု မဟာ၀ကၠ၊ မဟာခႏၶက သုတ္တြင္ ေဟာခဲ့သည္။
၀ိနည္းပါဠိေတာ္မ်ားကို ေထာက္ခ်င့္၍ ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔တြင္ ဆရာႏွင့္ တပည့္၏ဆက္ဆံမႈသည္ပင္ အထက္ႏွင့္ ေအာက္ ဆက္ဆံမႈမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ အတူေနမိတ္ေဆြႏွစ္ဦး၏တန္းတူရည္တူဆက္ဆံမႈမ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္း သိအပ္၏။ ဤသို႔ အဆင့္အတန္းခြဲျခားမႈမရွိျခင္း၊ မည္သူ႔ကိုမွ်အာဏာအပ္ႏွင္းမထားဘဲ အဖြဲ႔၀င္အားလံုး လြတ္လပ္မႈရွိျခင္းသည္ ဗုဒၶသံဃာ၏ ထူးျခားေသာ လကၡဏာ ျဖစ္သည္။
ဘီစီေျခာက္ရာစုေခတ္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ ႏိုင္ငံငယ္မ်ား၌ခတၱိယေခါင္းေဆာင္တို႔သည္ မၾကာခဏ စည္းေ၀း၍ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးျခင္း၊ မဲဆႏၵျဖင့္ ဆံုးျဖတ္ျခင္းစေသာဒီမိုကေရစီနည္းမ်ားျဖင့္ တိုင္းေရးျပည္မႈကိစၥမ်ားကို စီမံေဆာင္ရြက္ၾက၏။ မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္၌ ဗုဒၶက၀ဇၨီမင္းတို႔သည္ မၾကာခဏ အညီအညြတ္စည္းေ၀း၍ တိုင္းေရးျပည္မႈကိစၥမ်ားကို ေဆာက္ရြက္ၾကသည့္ နည္းတူ ရဟန္းတို႔သည္မၾကာခဏစည္းေ၀း၍ သံဃာကိစၥမ်ားကို အညီအညြတ္ေဆာင္ရြက္ေနၾကသမွ်ကာလပတ္လံုးၾကီးပြားတိုးတက္ရန္ရွိေၾကာင္း မိန္႔ၾကား
ေသာစကားကို သတိျပဳအေလးထားသင့္ေပသည္။
ထို႔အျပင္ ဗုဒၶ၀ါဒႏွင့္ ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔သည္ ဘုရင္မ်ားအုပ္စိုးေသာ ေကာသလ၊မဂဓ စသည့္ ႏိုင္ငံၾကီးမ်ား၌ လည္းထြန္းကားခဲ့၏။ သို႔စဥ္လ်က္ ဗုဒၶသံဃာ၌ ဘုရင္ကဲ့သို႔ေသာ အာဏာပါ၀ါပိုင္ပုဂၢိဳလ္မရွိျခင္းသည္ ဗုဒၶကိုယ္တိုင္က လြတ္လပ္မႈကို ႏွစ္သက္ျမတ္ႏိုး၍ ရဟန္းတို႔၏ ပုဂၢလိကလြတ္လပ္မႈကို အားေပးလိုျပီး အာဏာစက္ကို မလိုလားေၾကာင္း မွတ္ယူလိုက္သည္။
ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔သည္ တေသြး၊ တသံ၊ တမိန္႔ စနစ္ကို ဆန္႔က်င္၏။ ဗုဒၶ၀ါဒသည္ လူတိုင္း၏လြတ္လပ္စြာ ယံုၾကည္ေတြးေခၚမႈကိုေလးစား၏။ မိမိအယူကိုျမွင့္တင္၍အျခားအယူအားႏွိမ့္ခ်ျခင္း၊ ဖိႏွိပ္ျခင္းကိုတားျမစ္၏။ ရဟန္းသည္ အလိုနည္း၍ သားမယားႏွင့္ ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းဥစၥာ သံေယာဇဥ္လည္းမရွိရကား စဥ္းစားေတြးေခၚ ၍ အမွန္တရားကို ရွာၾကံရာ၌ မ်ားစြာလြတ္လပ္၏။စင္စစ္ကမၻာ့ဘာသာ၀ါဒသမိုင္း၌ ဗုဒၶသံဃာသည္ ဒီမိုကေရစီႏွင့္ လြတ္လပ္မႈကို အမ်ားဆံုး ဦးစားေပးေသာ ဘာသာေရးအဖြဲ႔ျဖစ္ေၾကာင္းယံုမွားဖြယ္မရွိေပ။
ဗုဒၶအလိုအရ ရဟန္းသံဃာသည္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ မင္း၊ မႉးမတ္၊၀န္ၾကီးတို႔ႏွင့္ ဆက္ဆံရာ၌ အထူးဆင္ျခင္ ရ၏။ ဗုဒၶသည္ မင္း၏ နန္းေတာ္သို႔ ရဟန္းတို႔မၾကာခဏ သြားလာျခင္း၏အျပစ္ကို ေဟာၾကားခဲ့၏။ စစ္တပ္ မ်ား စစ္ေရးျပျခင္း၊ စစ္ခ်ီတက္ျခင္းကိုၾကည့္ရွဳေသာ ရဟန္းသည္ပါစိတ္အာပတ္သင့္၏။ စင္စစ္ သံဃာအဖြဲ႔ မ်ားသည္ ႏိုင္ငံအစိုးရတို႔၏ အားေပးကူညီမႈကို မရရွိပါကၾကာရွည္တည္တ့ံမည္မဟုတ္ေခ်။
ေရွးအိႏၵိယ သကၠတ ဥပေဒက်မ္းမ်ား၌ သံဃာအဖြဲ႔အစည္းတို႔၏စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ားကို ဘမယဥပေဒဟုေခၚ ၍ ယင္းတို႔ကို ဘုရင္မ်ားက ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရမည္။ ေဖာက္ဖ်က္သူမ်ားအားအေရးယူမည္ဟုဆို၏။
အုပ္စိုးသူမင္းေကာင္းမင္းျမတ္မ်ားကသာ သာသနာအက်ိဳးႏွင့္ဗုဒၶသံဃာအဖြဲ႔ၾကီး စည္ပင္တိုးတက္ျပီးသူေတာ္ ေကာင္းတရားမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶသည္ အုပ္စိုးသူ အစိုးရ မင္းတို႔၏ အက်င့္သီလ ေကာင္းမြန္ေရးကိုအေလးေပးေသာအားျဖင့္ မင္းေကာင္းမင္းျမတ္တို႔က်င့္အပ္ေသာ ( ရာဇဓမၼ ) တရား ၁၀ ပါးကို ေဟာၾကားခဲ့ပါသည္။
စကၠ၀တၱီသီဟနႏၵသုတ္ တြင္ မင္းေကာင္းအစိုးရေကာင္းတို႔မည္သည္မိမိတို႔ျပဌာန္းလိုေသာ ဥပေဒကို ေကာင္းစြာသိရွိနားလည္မႈွရွိရမည္။ ငါ့မွာ ဥပေဒျပဌာန္းခြင့္အာဏာရွိသည္ဆိုကာမွ် သေဘာထားျဖင့္ ျပဌာန္းျခင္းမျပဳအပ္။ တရားဥပေဒကို ျပဌာန္းရာ၌အေၾကာင္းယုတၱိခိုင္လံုမႈရွိျပီး စိတ္ႏွလံုးေကာင္းျဖင့္သာ ျပဌာန္းရမည္ ဟု မိန္႔ဆုိခဲ့၏။
ဗုဒၶသည္ ရဟန္းတို႔၏ ညီညြတ္မႈ၊ လူတို႔၏ ညီညြတ္မႈကို လိုလားေတာ္မူရကားဇနီးေမာင္ႏွံႏွစ္ဦးအား လည္းေကာင္း၊ အုပ္စုအခ်င္းခ်င္းကြဲျပားေသာအဖြဲ႔မ်ားၾကား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေအာင္ျပဳျခင္းသည္ စင္စစ္ ဗုဒၶဩ၀ါဒ ႏွင့္ အညီ ျဖစ္၏။ ရဟန္းသည္ ကြဲျပားေသာ သူတို႔ကို ေစ့စပ္တတ္၏။
ညီညြတ္သူတို႔ကို အားေပးတတ္၏။ ညီညြတ္မႈ၌ ေမြ႔ေလ်ာ္ေလ်ာ္ပိုက္၏။ ညီညြတ္မႈကို ျပဳေသာစကားကို ဆိုေလ့ရွိ၏ ဟု မဇၥ်ိမနိကာယ္၊ စူဌပတၱိ ပေဒါမသုတ္တြင္ ေဟာထားသည္။ ဤတရားေတာ္အရ ျမတ္ဗုဒၶသည္ သူ၏သံဃာမ်ားအား ျငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္အားေပးေၾကာင္း သတိမူထိုက္ သည္။
ဗုဒၶ၏ ရဟန္းသံဃာမ်ားအေပၚ ေဟာၾကားခဲ့ေသာ တရားကို မဟာပရိနိဗၺာနသုတ္တြင္ အထင္အရွားေတြ႔ရ သည္။ ရဟန္းတို႔ အၾကင္မွ်ေလာက္ ကာလပတ္လံုး အသင္တို႔သည္ အစဥ္မျပတ္စည္း႐ံုးညီညြတ္စြာသံဃာ ကိစၥကို ျပဳလုပ္၍ ေန၏။ အၾကင္မွ်ေလာက္ ကာလပတ္လံုး အသင္တို႔သည္ သံဃာတာ၀န္ ဟူသမွ်ကို ေဆာင္ရြက္ေန၏။ အၾကင္မွ်ေလာက္ ကာလပတ္လံုး သံဃာ၏ စည္းကမ္းဥပေဒ တခုခုကို မက်ဴးလြန္၊ မေဖာက္ဖ်က္၊ အၾကင္မွ်ေလာက္ ကာလပတ္လံုး အသင္တို႔သည္ မိမိတို႔၏ သီတင္းသံုးေဖာ္အားလံုး၏ ခ်မ္းသာေရးကို ေၾကာင့္ၾက၍ေနၾက၏။ ထိုမွ်ေလာက္ကာလပတ္လံုး အသင္တို႔သည္ ဆထက္ထမ္းပိုး တိုးတက္မႈ ရွိသြားေပလိမ့္မည္။ ဆုတ္ယုတ္မႈရွိေတာ့မည္ မဟုတ္ေပ ဟု ေဟာခဲ့ပါသည္။
ဗုဒၶက ယခုအခါတြင္ သင္တို႔သည္ မိမိၾကိဳက္ကိုသာလွ်င္ မိမိ၏မွီခိုအားထားရာ ျပဳျပင္လုပ္ၾကေလာ့။ ဤ သံသရာပင္လယ္၌ မိမိကိုယ္ကိုသာလွ်င္ ကၽြန္းျပဳလုပ္ၾကေလာ့။ ဓမၼကို မိမိ၏ကၽြန္းျပဳလုပ္ၾကေလာ့။ ဓမၼကို ကိုးစားၾကေလာ့ ဟု လည္း မိန္႔ၾကားခဲ့သည္။
ဗုဒၶကြယ္လြန္ခ်ဳပ္ျငိမ္းျပီးသည့္ေနာက္ ငါတို႔၏ ဆရာမရွိေတာ့ျပီ ဟု သင္တို႔ ေတြးထင္ေကာင္း ေတြးထင္ၾက ေပလိမ့္မည္။ စင္စစ္ေသာ္ကား ငါပရိနိဗၺာန္၀င္စံခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားျပီးေနာက္ ငါညႊန္ျပထားခဲ့သည့္ တရားဓမၼႏွင့္ ၀ိနည္းအဆံုးအမမ်ားသည္ သင္တို႔၏ ဆရာပင္ျဖစ္ေပလိမ့္မည္ ဟုလည္း တရားဓမၼႏွင့္ ၀ိနည္းကို ေစာင့္ထိန္းအားကိုးၾကဟု မိန္႔ဆိုခဲ့ပါသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမၻာေပၚ၌ ဗုဒၶဘာသာ အထြန္းကားဆံုးႏိုင္ငံျဖစ္သည္ဟုျမန္မာဗုဒၶ၀ါဒီတို႔ ယံုၾကည္ၾက၏။ စင္စစ္ ေက်ာင္း၊ ကန္၊ ဘုရား၊ ေစတီ၊ ပုထိုး ေပါျမားျခင္း၊ပိ႗ကတ္စာေပကို အာဂံုေဆာင္ေသာသူမ်ားရွိျခင္းသည္ သာသနာထြန္းကားေသာ အစစ္အမွန္လကၡဏာမ်ားဟု ဆိုႏိုင္ရန္ ခက္ခဲသည္။ဗုဒၶဩ၀ါဒ ကို အျမဲ လိုက္နာက်င့္သံုးေသာ ပုဂၢိဳလ္ေပါမ်ားမွသာ ဗုဒၶသာသနာထြန္းကားသည္ဟုဆိုႏိုင္ေၾကာင္း မွတ္သားထားသင့္ေပသည္ဟု ဦးေအးေမာင္ က သူ၏ ဗုဒၶႏွင့္ဗုဒၶ၀ါဒ စာအုပ္တြင္ သတိေပးထားသည္။
ယခုအခါ စစ္အာဏာရွင္ မိစၦာ၀ါဒီမ်ားၾကီးစိုးခ်ဳပ္ကိုင္ေနေသာျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဗုဒၶ၏ သာသနာႏွင့္ ရဟန္း၊သံဃာ အပါအ၀င္ စစ္မွန္ေသာ ဓမၼတရားအားလံုးတို႔သည္ စစ္အာဏာစက္ေအာက္တြင္ညွိဳးမွိန္ၿပီး ဖိႏွိပ္၊ ဖမ္းဆီး၊ သတ္ျဖတ္ျခင္းခံေနရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သာသနာကို ႐ိုေသေလးစားယံုၾကည္အားကိုးေသာ ရဟန္း၊ သံဃာႏွင့္ လူပုဂၢိဳလ္အေပါင္းတို႔သည္ ဗုဒၶ၏ မြန္ျမတ္ေသာသာသနာအတြက္ အဓမၼတရားေတြ ကို အသက္ေပးကာ ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္ျဖစ္ေပသည္။
ဘာသာေရးက လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ျပႆနာေတြကို ခ်ဥ္းကပ္ရာမွာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ကိစၥေတြကို ေဆာင္ ၾကဥ္းေနတဲ့ လူတဦးခ်င္းကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔အတြက္ လိုအပ္တဲ့ေယဘုယ်မူေတြကို အၾကံျပဳျပီး ဒီမူေတြအရ လူသားတရပ္လံုးရဲ႕ ဘ၀သာယာတိုးတက္ေကာင္းမြန္ေရး၊ အရင္းအျမစ္ေတြကို အညီအမွ် အက်ိဳးတူခံစား ရ ေရးအတြက္ ျဖစ္ေပၚလာေစဖို႔ပဲျဖစ္တယ္။
ဘာသာေရးကို ေလာကီေရး၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ေရာေထြးေအာင္ အားထုတ္ျခင္းဟာ ျပႆနာကိုဖန္တီးျခင္းပဲျဖစ္ တယ္။ ဘာသာေရးရဲ႕အေျခခံက ကိုယ္က်င့္သီလပဲျဖစ္တယ္။ သန္႔စင္ ျခင္း၊ ၀ိသုဒၶိနဲ႔ ယံုၾကည္ျခင္း သဒၶါ တရားပဲျဖစ္တယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာက အာဏာမွာ အေျခခံတယ္။ လူ႔သမိုင္းတေလွ်ာက္မွာ အာဏာရအုပ္စိုး သူမ်ားဟာ မိမိရဲ႕အာဏာ အုပ္စိုးျခင္းကို တရား၀င္ေၾကာင္း၊ ဘုရားအလိုေတာ္က်ျဖစ္လာတာျဖစ္ေၾကာင္း၊ လူေတြယံုၾကည္ေအာင္လုပ္ဖို႔ ဘာသာေရးကို ဆြဲသံုးတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။
ဘာသာေရးကို မိမိတို႔ႏိုင္ငံေရးအက်ိဳးအတြက္ လိုရာဆြဲျပီး အသံုးခ်ခဲ့ၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဘာသာတရားရဲ႕ ျမင့္မားတဲ့ ကိုယ္က်င့္တရား စံ ေတြဟာ ႏိုင္ငံေရးေလာဘေတြေၾကာင့္ ယုတ္ညံ့မႈေတြ ျဖစ္ကုန္ၾကတာပဲဟု အရွင္ ေဒါက္တာသီရိဓမၼနႏၵက What Buddhists Believe စာအုပ္တြင္ ေရးသားထားပါတယ္။
တကယ္ေတာ့ ဘာသာေရးကို ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ခြဲျခားထားရမယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ကို အသိအမွတ္ျပဳျပီး ႏိုင္ငံေရး စနစ္ ကို အကန္႔အသတ္ထားျပီး ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ေပ်ာ္ရႊင္ေရးကို ေဖာ္ေဆာင္ပံုနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕သင္ၾကား ခ်က္ ေတြထဲမွာ အခ်က္အလက္ေျမာက္ျမားစြာရွိပါတယ္။ ဗုဒၶရဲ႕ ေဒသနာေတာ္ထဲမွာ ဒီေန႔ကမၻာၾကီးထဲက လူသားေတြအတြက္ တိုက္႐ိုက္အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းေစႏိုင္တာေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးအစီအမံေတြအတြက္ အသံုးတဲ့ တာ ေတြအမ်ားၾကီး ပါရွိပါတယ္။
အေမရိကန္လြတ္လပ္ေရး ေၾကညာစာတမ္းမွာပါတဲ့ ေသာမတ္စ္ ဂ်က္ဖာဆင္ရဲ႕“လူတိုင္းကိုတူညီမွ်တစြာ ဖန္ ဆင္း ထားတာျဖစ္တယ္”( All men are created equal )ဆိုတဲ့စကားမ်ိဳးကို ျမတ္ဗုဒၶက ေရွးႏွစ္ေပါင္း၂၅၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက မိန္႔ၾကားခဲ့တာပါ။ ျပီးေတာ့ ဇတ္တို႔၊ လူတန္းစားတို႔ ဆိုတာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းၾကီးထဲမွာ လူ ေတြက တမင္ဖန္တီးခဲ့ၾကတာေတြသာျဖစ္တယ္။ ျမတ္ဗုဒၶက လူေတြကို ခြဲျခားသက္မွတ္ရာမွာ သူတို႔ရဲ႕ အက်င့္သီလအေပၚမူ တည္ျပီးမွ အယုတ္၊ အလတ္၊ အျမတ္ ခြဲျခားပံုကို ေဟာေတာ္မူခဲ့တာပါ။
လူသားေတြအခ်င္းခ်င္း လူ႔ေဘာင္အက်ိဳးကိုေဆာင္ရြက္ရာမွာ စိတ္ပါလက္ပါ အတူတကြ ႐ိုင္းပင္းကူညီ လုပ္ေဆာင္ၾကဖို႔ကိုလည္း ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ဆရာဦးေရႊေအာင္ရဲ႕“ဗုဒၶ (သို႔မဟုတ္) ေလာကသားတို႔ ၏ အႏႈိင္းမဲ့ေက်းဇူးရွင္” စာအုပ္မွာ “ႏိုင္ငံျဖစ္ေစ၊ လူမ်ိဳးကိုျဖစ္ေစ ထူေထာင္ရာ၌ စည္းလံုးမႈသည္ မ်ားစြာ အေရးၾကီး၏။ က်မ္းဂန္မ်ား၌ စည္းလံုးမႈကို ၂ မ်ိဳးျပ၏။ စည္းလံုးမႈတမ်ိဳးကို သမ၀ါယသမၼႏၶ ဟု ေခၚ၏။ အျခားစည္းလံုးမႈတမ်ိဳးကို သံေယာဂသမၼႏၶ ဟုေခၚ၏။ သမ၀ါယသမၼႏၶ အရ စည္းလံုးေသာအခါ ႏိုင္ငံသား အားလံုးတို႔သည္ သူတလူ၊ ငါတမင္း သေဘာမ်ိဳးမရွိ၊ အားလံုးတသားတည္းျဖစ္ၾက၏။ တေသြး တသံ တမိန္႔ တည္းျဖစ္၏။ သံေယာဂသမၼႏၶအရ စည္းလံုးေသာအခါ ႏိုင္ငံသားအားလံုးတို႔သည္ တစ္ေသြးတစ္သံတစ္မိန္႔ တည္းမျဖစ္၊ သူတလူ၊ ငါတမင္းျဖစ္ၾက၏။ တသားတည္းျဖစ္ေသာ စည္းလံုးမႈကို ျဖစ္ေပၚေအာင္ အားထုတ္ရာ တြင္ အျမင္ခ်င္းတူမႈႏွင့္ အက်င့္ခ်င္းတူမႈသည္ အေရးၾကီးသည္။
ျမတ္စြာဘုရားသည္ သံဃာ့အဖြဲ႔အစည္းကို ဖြဲ႔စည္းရာတြင္ အျမင္ခ်င္းတူမႈႏွင့္ အက်င့္ခ်င္း တူမႈအေပၚ အေျခ ခံ၍ စည္း႐ံုးျခင္းျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ သံဃာ့အဖြဲ႔အစည္း၏ စည္းလံုးမႈသည္ က်စ္လ်စ္၏၊ သိပ္သည္း၏၊ တစ္ေသြး တစ္သံ တစ္မိန္႔တည္းျဖစ္၏။ သံဃာ့အဖြဲ႔အစည္းတြင္ ဇတ္ အသီးသီးပါ၀င္၏။ သို႔ရာတြင္ သံဃာ့ အဖြဲ႔အစည္း၌ ဇတ္ သည္ မထင္ေပၚေတာ့၊ သံဃာ့အဖြဲ႔အစည္း အဖြဲ႕႔၀င္အျဖစ္သာ ထင္ေပၚ၏။”လို႔ ေရးသား ထားပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္သာ ႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္ကတည္းက တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ သံဃာ့အဖြဲ႔အစည္းဟာ ကမၻာေပၚမွာ ဒီေန႔ထိေအာင္ ထင္ရွားတည္ရွိႏိုင္ျခင္းျဖစ္တယ္။
ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားကို ဆက္ခံသူ မည္သူ႔ကိုမွ ၾကိဳတင္ခန္႔ထားျခင္းမရွိပါ။ သံဃာ့အဖြဲ႔အစည္းကို ဓမၼ၀ိနယ ကသာ လမ္းညႊန္ေတာ္ မူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ယေန႔ထက္တိုင္ေအာင္ သံဃာေတာ္မ်ားကို ဗုဒၶရဲ႕ ၀ိနည္းဥပေဒ မ်ားကသာ ခ်ဳပ္ကိုင္လမ္းညႊန္ပါတယ္။ မည္သည့္ အာဏာကမွ ျဖိဳခြင္း ဖ်က္ဆီး ျခိမ္းေျခာက္ႏိုင္စြမ္းမရွိပါ။
ျမတ္ဗုဒၶက ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္စဥ္အရ ညွိႏႈိင္း၊ တိုင္ပင္၊ စည္းေ၀း၊ ဆံုးျဖတ္၊ လုပ္ကိုင္တာကိုအားေပးပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို သံဃာေတာ္မ်ားရဲ႕အဖြဲ႔အစည္းမွာ ပိုျပီးထင္ရွားပါတယ္။ သံဃာ့အဖြဲ႕႔အစည္းထဲမွာ သံဃာနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ကိစၥကို သံဃာေတာ္တိုင္း ပါ၀င္ေဆြးေႏြး ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္ရွိပါတယ္။ ၾကီးက်ယ္တဲ့ ျပႆနာေပၚေပါက္ လာတဲ့အခါက်မွ ျပႆနာ အတိမ္အနက္ကို သံဃာေတာ္မ်ားေရွ႕ေမွာက္တင္ျပျပီး ဒီမိုကေရစီပါလီမန္ လႊတ္ေတာ္ေရွ႕ ေဆြးေႏြးၾကသလို ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ၾကရပါတယ္။
ဗုဒၶဘာသာက ႏိုင္ငံေရးအာဏာကိုခ်ဥ္းကပ္ရာမွာ ကိုယ္က်င့္တရား(မင္းက်င့္တရား)နဲ႔ ျပည္သူ႔အာဏာကို သံုးစြဲရာမွာ တာ၀န္ယူမႈအေပၚ အေျခခံပါတယ္။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ဘုရားက အၾကမ္းမဖက္ေရးကိုသာ ေဟာၾကား ဆံုးမေတာ္မူပါတယ္။ ျငိမ္းခ်မ္းေရးကိုသာ တေလာကလံုးနဲ႔ဆိုင္တဲ့တရားအျဖစ္သတ္မွတ္ပါတယ္။ လူ႔ အသက္ ကို ဖ်က္ဆီးျခင္းအၾကမ္းဖက္မႈကို ျမတ္ဗုဒၶခြင့္ျပဳေတာ္မမူပါ။
တရားတဲ့စစ္ဆိုတာဘယ္ေတာ့မွမရွိဘူးလို႔လဲ ျပတ္ျပတ္သားသားေၾကညာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶ သင္ၾကားခ်က္က “ေအာင္ႏိုင္ျခင္းသည္ အမုန္းတရားကိုသာ ပြားေစရာ၏၊ ႐ႈံးနိမ့္သူကား ဆင္းရဲစြာ ေနၾကရသည္၊ အႏိုင္အ႐ႈံးကို ပယ္ေသာသူသာလွ်င္ ေပ်ာ္ရႊင္ျခင္းသုခႏွင့္ျငိမ္းခ်မ္းျခင္းကို ရႏိုင္သည္”ဟု ဓမၼပဒ မွာ ေဟာေတာ္မူပါတယ္။
ျမတ္ဗုဒၶသည္ အၾကမ္းမဖက္ေရး ျငိမ္းခ်မ္းေရးတရားကိုသာ ေဟာေတာ္မူတာမဟုတ္ပါ။စစ္ပြဲျဖစ္ရာေနရာကို ကိုယ္တိုင္ၾကြေရာက္ျပီး စစ္မျဖစ္ၾကဖို႔ တားဆီးေတာ္မူခဲ့တယ္။ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္းဆိုလို႔ လူ႔သမိုင္း မွာျဖင့္ ျမတ္ဗုဒၶသည္သာ ပထမဆံုး ပုဂၢိဳလ္ထူး၊ ပုဂၢိဳလ္ျမတ္ျဖစ္ပါတယ္။
သက်သာကီ၀င္မ်ားႏွင့္ ေကာလိယေတြ၊ ေရာဟီနီျမစ္က ေရခြဲေ၀ေရးကိစၥမွာ ျမတ္ဗုဒၶဟာစစ္တလင္းကို ကိုယ္တိုင္ၾကြသြားျပီး တရားဓမၼကို ေဟာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အဇာတသတ္မင္းက ၀ဇၨီတိုင္းကို စစ္မတိုက္ျဖစ္ေအာင္ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္က ဆြဲေဆာင္ေတာ္မူႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။
ေလာကအက်ိဳးကိုလိုလားတဲ့ ျမတ္ဗုဒၶဟာ အစိုးရေကာင္း၊ အုပ္စုိးသူေကာင္း ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ၾကိဳတင္ရွိအပ္တဲ့ အရည္အခ်င္းေတြကိုလည္း ထုတ္ေဖာ္ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
တိုင္းျပည္တျပည္မွာ အဂတိလိုက္စားမႈေတြ ဘယ္လိုျဖစ္လာႏိုင္တယ္ဆိုတာကို ေဟာၾကားရာမွာ တိုင္းျပည္ အုပ္ခ်ဳပ္မင္းလုပ္သူ ႏိုင္ငံအၾကီးအကဲက အက်င့္ပ်က္ျပီး အဂတိလိုက္စားျပီး မတရားျပဳက်င့္ရင္ တိုင္းသူျပည္ သားမ်ားလည္း အက်င့္ပ်က္ျပီး အဂတိလိုက္စားတတ္ပံုကို ေဟာၾကားေတာ္မူပါတယ္။ အုပ္စိုးသူမင္းက အစ မင္းေစပါမက်န္ အဂတိလိုက္စားၾကျပီဆိုရင္ တိုင္းသူျပည္သား လူအမ်ားစိတ္ဆင္းရဲရပံု၊တိုင္းျပည္ဆုတ္ယုတ္
ပ်က္စီးရပံုမ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ေဟာၾကားေတာ္မူပါတယ္။ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္ မင္းလုပ္သူအစိုးရဟာ လူသား ခ်င္း စာနာေထာက္ထား၊ သနား၊ ငဲ့ညွာေသာ မူ၀ါဒနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္သင့္ေၾကာင္းကိုလည္း ဆံုးမေတာ္မူပါတယ္။
စကၠ၀တၱွီသီဟနႏၵသုတ္မွာ ျမတ္ဗုဒၶက အက်င့္ပ်က္မႈ၊ ရာဇ၀တ္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့ ခိုးမႈ၊ လိမ္မႈ၊ အၾကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈ၊ မုန္းတီးမႈ၊ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္မႈေတြဟာ ဆင္းရဲၾကပ္တည္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္လာေၾကာင္းကို ေဟာေတာ္မူတယ္။ မင္းနဲ႔ အစိုးရေတြအေနနဲ႔ ရာဇ၀တ္မႈေတြကို အျပစ္ဒဏ္ေပးျခင္းျဖင့္ ႏွိမ္ႏွင္းၾကရတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရာဇ၀တ္မႈပေပ်ာက္ေအာင္ အင္အားပါ၀ါကိုသံုးျပီး လုပ္ထားတာကေတာ့ အက်ိဳးမဲ့အခ်ည္းႏွီးပဲျဖစ္ ေၾကာင္းကို ေဟာထားပါတယ္။
ကုတဒႏၱသုတ္မွာလည္း ဗုဒၶရွင္ေတာ္ဘုရားက အင္အားသံုးျပီး ရာဇ၀တ္မႈကို ႏွိမ္ႏွင္းမယ့္အစား စီးပြားေရး အဆင္ေျပေအာင္လုပ္ေပးသင့္ေၾကာင္းကိုလည္း အၾကံျပဳေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့တယ္။ အစိုးရဟာ တိုင္းျပည္နဲ႔ အရင္းအျမစ္ေတြကို အသံုးျပဳျပီး တိုင္းသူျပည္သားေတြ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္လာေအာင္ လုပ္ေပးရမယ္။ ဒီနည္းနဲ႔ လူ႔ဂုဏ္သိကၡာမက်ဆင္းရေအာင္ ေစာင့္ေရွာက္ေပးရမယ္လို႔ ေဟာထားပါတယ္။
ဇာတကနိပါတ္ေတာ္ထဲမွာ မင္းက်င့္တရား ဆယ္ပါးကို အစိုးရတို႔လိုက္နာအပ္ေၾကာင္း ေဟာေတာ္မူထားပါ တယ္။ မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးအား ခုေခတ္ကာလမွာလည္း တိုင္းျပည္ကို ျငိမ္းခ်မ္းသာယာစြာ အုပ္ခ်ဳပ္လိုတဲ့ အစိုးရမင္းမ်ားအသံုးခ် လိုက္နာက်င့္သံုးထိုက္တယ္။ ဒီမင္းက်င့္တရား(ရာဇဓမၼ) ဆယ္ပါးကေတာ့-
၁။ ရက္ေရာမႈ၊ လြတ္လပ္မႈရွိျပီး တစ္ကိုယ္ေကာင္းမဆန္ျခင္း
၂။ တိုင္းသူျပည္သားမ်ားရဲ႕ ဘ၀သက္သာေခ်ာင္ခ်ိေရးအတြက္ မိမိရဲ႕ ကိုယ္က်ိဳးအတၱကို စြန္႔လႊတ္ အနစ္နာ ခံျခင္း
၃။ အက်င့္သီလ အဆင့္ျမင့္ေကာင္းမြန္ျခင္း
၄။ ႐ိုးသား၊ ေျဖာင့္မတ္ျပီး အၾကြင္းမဲ့ဂုဏ္သိကၡာရွိျခင္း
၅။ ၾကင္နာ၊ သနားတတ္ျခင္း
၆။ တိုင္းသူျပည္သားမ်ား ေလးစား၊ အားက်ေလာက္ေအာင္ မိမိတို႔ရဲ႕ဘ၀ အေနအထိုင္
႐ိုးသားျခင္း
၇။ အမ်က္ေဒါသ ကင္းစင္ျခင္း
၈။ အၾကမ္းမဖက္ျခင္း
၉။ သည္းခံတတ္ျခင္း
၁၀။ ျပည္သူလူထုရဲ႕ ထင္ျမင္ယူဆခ်က္မ်ားကို ေလးစားစြာ ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႔ ညီညြတ္မႈကို
ျမွင့္တင္ျခင္းတို႔ျဖစ္ပါတယ္။
အခုေခတ္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕စစ္အာဏာရွင္ၾကီး ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးၾကီးသန္းေရႊနဲ႔ သူ႔ရဲ႕ လက္မရြံ႕ေနာက္ပါ ၀န္ၾကီးမ်ားရဲ႕ အဓမၼနည္းေတြနဲ႔ တိုင္းသူျပည္သားေတြအေပၚ က်င့္ၾကံျပဳမူပံုနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ဆင္ျခင္သင့္ေပတယ္။
မင္းတို႔က်င့္အပ္တဲ့ တရားနဲ႔ဆက္လ်ဥ္းၿပီး ျမတ္ဗုဒၶက စကၠ၀တၳီသီဟနႏၵသုတ္မွာ ေဟာေတာ္မူထားတာက -
၁။ အုပ္စိုးသူ အစိုးရေကာင္း၊ မင္းေကာင္းတို႔မည္သည္ ဘက္လိုက္ျခင္း၊ အဂတိလိုက္စား
ျခင္း၊ တိုင္းသူျပည္သား၊ လူအမ်ားတို႔အေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံမႈမရွိျခင္းသည္ တရပ္၊
၂။ အုပ္စိုးသူ မင္းေကာင္း အစိုးရေကာင္းတို႔မည္သည္ တိုင္းသူျပည္သားတို႔အေပၚ အမုန္း
စိတ္ထား၍ ဆက္ဆံျခင္းမျပဳျခင္းသည္ တရပ္၊
၃။ အုပ္စိုးသူ မင္းေကာင္းအစိုးရေကာင္းတို႔မည္သည္ တရားမွ်တမႈရွိေသာ တရားဥပေဒ
ကို ျပဌာန္းရာ၍ ေၾကာက္႐ြံ႕ထိတ္လန္႔မႈ မရွိျခင္းလည္း တရပ္၊
၄။ မင္းေကာင္း၊ အစိုးရေကာင္းတို႔မည္သည္ မိမိတို႔ျပဌာန္းလိုေသာ ဥပေဒကို ေကာင္းစြာ
သိနားလည္မႈရွိရမည္။ ငါ့မွာ ဥပေဒျပဌာန္းခြင့္အာဏာရွိသည္ဆိုကာမွ် သေဘာထားျဖင့္
ျပဌာန္းျခင္းမျပဳအပ္၊ တရားဥပေဒကို ျပဌာန္းရာ၌ အေၾကာင္း ယုတၱိ ခိုင္လံုမႈရွိျပီး စိတ္
ႏွလံုးေကာင္းျဖင့္သာ ျပဌာန္းရမည္။
အထက္ေဖာ္ျပပါ အုပ္စိုးသူ၊ မင္းေကာင္း၊ အစိုးရေကာင္းမ်ားရဲ႕ သေဘာလကၡဏာမ်ားနဲ႔ ဗုဒၶလမ္းညႊန္ ခ်က္နဲ႔ တက္တက္ဆင္ ကြဲလြဲေနတဲ့ ျမန္မာစစ္အာဏာရွင္တို႔ရဲ႕အဓမၼလုပ္ရပ္မ်ား၊ အာဏာပါ၀ါကို အလြဲသံုးစားလုပ္မႈေတြကို သတိထားဆင္ျခင္အပ္ပါတယ္။
မိလိႏၵပဥွာမွာလည္း“မင္းၾကီး ဥပမာေသာ္ကား ေယာက္်ားသည္ အစြမ္းသတၱိမရွိ၊ အမ်ိဳးယုတ္၏၊ နည္းေသာ ပညာရွိ၏၊ ၾကီးက်ယ္စြာေသာမင္း၏ အျဖစ္ကို ရေသာ္ တခဏျခင္းျဖင့္ေဖာက္ျပန္၏၊ ပရိသတ္ကို ဖ်က္ဆီး၏၊ ထိုသို႔ မထိုက္တန္ေသာ မင္းဆိုးမင္းညစ္အား ျပည္သူတို႔က ညွဥ္းဆဲ ႏွိပ္စက္ရာသည္။ ျပည္သူတို႔က အျပစ္ ဒဏ္ခတ္ရသည္။ ျပည္သူျပည္သားတို႔သည္ ဥပေဒႏွင့္အညီ မအုပ္ခ်ဳပ္ေသာ အုပ္စိုးသူ မင္းတို႔ကို အျပစ္ဒဏ္ ေပးရမည္။ထို႔အျပင္ မင္းကဲ့သို႔မက်င့္၊ ဓားျပကဲ့သို႔က်င့္ေသာ မင္းဆိုးမင္းယုတ္အားလည္း အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ကို မျပဳရာ”ဟု ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။
မဇၥ်နိမနိကာယ္မွာ အျပစ္မရွိတဲ့ တိုင္းသူျပည္သားေတြကိုသာ အျပစ္ဒဏ္ေပးျပီး တကယ့္လက္သည္ တရားခံ ကို ေတာ့ အျပစ္မေပးဘဲ ထားတဲ့မင္းဟာ တိုင္းျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ဖို႔ မသင့္တဲ့မင္းျဖစ္ေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပထားပါ တယ္။
ေကာက္က်စ္စဥ္းလဲတဲ့မင္းဟာ မတရားသျဖင့္ အျပစ္ဒဏ္စီရင္ျခင္း၊ မတရားသျဖင့္ အခြန္အတုပ္ေကာက္ခံ ျခင္း၊ အဓမၼနည္းမ်ားျဖင့္ ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္ျခင္း၊ အဂတိအမ်ိဳးမ်ိဳးလိုက္စား ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားက အဲဒီမင္း ကို တနည္းမဟုတ္၊ တနည္းအားျဖင့္ တံု႔ျပန္လာၾကလိမ့္မယ္လို႔ မိန္႔ၾကားခဲ့ပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ေကာင္းျမတ္တဲ့ မင္းတို႔အတြက္ လမ္းညႊန္ခ်က္ကို က်င့္သံုးခဲ့တဲ့ ဧကရာဇ္ဘုရင္ၾကီး အာေသာကမင္းဟာ BC ၃၀၀ ေလာက္ က စျပီး ဂုဏ္သတင္းေက်ာ္ေဇာျပီး လူ႔သမိုင္းမွာ ထြန္းပခဲ့ပါတယ္။
ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ဟာ အလြန္ျမင့္ျမတ္တဲ့ လူမႈျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးသမားၾကီးလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အိႏၵိယျပည္မွာ အ႐ိုးစြဲေနတဲ့ ဇတ္စနစ္ကို ဗုဒၶက ႐ႈတ္ခ်ျပီး လူအခ်င္းခ်င္းတန္းတူ အခြင့္အေရးကို အေရးထားခဲ့ပါတယ္။ ဆင္းရဲ၊ ခ်မ္းသာ အလြန္အမင္းမကြာျခားေရးနဲ႔ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ လူမႈဘ၀အဆင့္အတန္းျမင့္မားေရးကိုလဲ အားေပးခဲ့ပါတယ္။
လူ႔အဖြဲ႔အစည္းကို အုပ္ခ်ဳပ္ရာမွာ ေလာဘတဏွာဦးစီးျပီးမလုပ္ၾကဖို႔၊ ေမတၱာဂရုဏာနဲ႔ စာနာေထာက္ထား စိတ္နဲ႔ သာ အုပ္ခ်ဳပ္ေနထိုင္ၾကဖို႔ကိုလည္း တိုက္တြန္းဆံုးမေတာ္မူပါတယ္။ ျမတ္ဗုဒၶက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး ကို အျပင္ပန္း ဗဟိႏၶအားျဖင့္ လုပ္တာဟာ ေရတိုပဲရမယ္၊ တကယ္တမ္းျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုပ္ခ်င္ရင္ စိတ္ေျပာင္းေတာ္လွန္ေရးလုပ္မွရမယ္ဆို တာကို ထုတ္ေဖာ္မိန္႔ၾကားခဲ့ပါတယ္။
အင္အားပါ၀ါကိုအသံုးျပဳျပီးလုပ္တဲ့ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးဟာ ခဏပဲခံတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အဲ့ဒီျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရးမွာ စြဲစရာအျဖစ္မပါဘူး။ တကယ္တမ္းျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္္ဖို႔ကေတာ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ လို တဲ့ စိတ္ဓာတ္အမွန္ အဆင္သင့္ျဖစ္ေနမွသာ ျဖစ္ႏိုင္မယ္။ လူသားတိုင္းမိမိကိုယ္တိုင္ အမွန္တရားခ်စ္ျမတ္ႏိုး မႈ၊ လူအခ်င္းခ်င္းတရားမွ်တေစလိုမႈ စတဲ့ တရားမ်ားဆီက ရွင္သန္အားကို ရရွိေနသေ႐ြ႕ ရပ္တည္ရွင္သန္ ေနၾကမွာပဲ ျဖစ္တယ္လို႔ မိန္႔ခဲ့ပါတယ္။
စစ္အာဏာရွင္ မိစၦာ၀ါဒီသမားေတြရဲ႕ လက္ေအာက္က်ေရာက္ေနတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဗုဒၶရဲ႕ မြန္ျမတ္ မွန္ကန္ တဲ့ ၾသ၀ါဒ အျမဳေတကို ယံုၾကည္အားကိုးျပီး လူ႔အခြင့္အေရး၊ ဒီမိုကေရစီေရးနဲ႔ အဓမၼတရားမ်ားကို ဖယ္ရွား ေရးတို႔အတြက္ တမ်ိဳးသားလံုး အသက္ေပး ေဆာင္ရြက္ရမွာျဖစ္တယ္။
အာကာမိုး
